Extreem vermoeid, super misselijk, haaruitval en een verwoest immuunsysteem. Hopelijk heb je dit nog nooit gezien bij iemand uit je omgeving, maar ken je het alleen van TV. Ik heb het over een chemokuur.
Het geneesmiddel dat vrijwel elke kankerpatiënt krijgt om tegen kanker te kunnen vechten. Nou ja vechten, eigenlijk is chemo gewoon een race tussen de patiënt en de kankercellen, waarbij de aanhouder wint. Kortom, je wint van kanker of je gaat dood.
Helaas zijn er nog niet veel alternatieven voor chemo, dus voor veel kankerpatiënten is dit de brute realiteit. Gelukkig staat de wetenschap niet stil en is er een alternatief geneesmiddel in ontwikkeling, waar je nauwelijks bijwerkingen van krijgt. Yes!
Maar is dit nieuwe geneesmiddel echt een wondermiddel? Of valt het vies tegen en is het geen haar beter dan chemo? En waarom geven we eigenlijk nog steeds die nare chemo aan kankerpatiënten, als er ook alternatieven zijn?
Chemo
Een van de redenen dat we nog chemo gebruiken, is omdat chemo voor vrijwel alle soorten kanker beschikbaar is en daarbij ook nog eens enorm effectief is. Het is geen feestje, maar het is wel een van de beste kansen die je hebt wanneer je van kanker wilt genezen.
Zo’n chemokuur is namelijk uiterst effectief als het gaat om cellen doden. De geneesmiddelen die je krijgt tijdens zo’n kuur heten cytostatica, dit betekent letterlijk ‘celremmend’, wat refereert naar hun werking. Ze beschadigen cellen, waardoor deze niet meer kunnen groeien en uiteindelijk sterven.
Dit is natuurlijk heel handig als je kankercellen wilt doden, maar er schuilt helaas een addertje onder het gras, aangezien de cytostatica geen onderscheid maken tussen verschillende cellen. Gezonde, onschuldige cellen worden dus ook aangevallen. Waardoor patiënten onder andere haar verliezen en minder immuuncellen hebben om zich te beschermen tegen bijvoorbeeld een virusinfectie.
Niet echt fijn dus, want voor een langere periode verklaar je de oorlog aan je hele lichaam en is het leven niet echt een pretje. Om dit op te lossen, wordt er dus intensief gezocht naar alternatieven die alleen de kankercellen aanvallen en andere gezonde cellen met rust laten.
Antilichamen
Een geneesmiddel dat gebruik maakt van ons eigen immuunsysteem om de kankercellen te doden, is een mogelijke oplossing. Dit geneesmiddel is gebaseerd op kleine deeltjes, genaamd antilichamen. Deze kleine deeltjes kunnen een vlag toevoegen aan kankercellen. De cellen van het immuunsysteem herkennen deze vlag als gevaarlijk, waardoor de kankercellen worden gedood.
Ik hoor je denken, eureka, we hebben kanker genezen. Helaas zo’n feest is het niet. Deze antilichamen kunnen niet zomaar onderscheid maken tussen gezonde cellen en kankercellen. Maar hoe weten ze dan aan welke cel ze een vlag moeten toevoegen en aan welke cel niet?
Dit heeft ermee te maken dat het antilichaam, om die vlag te kunnen plaatsen, eerst aan de cel moet kunnen binden. Ze binden zich aan bepaalde uiterlijke kenmerken van die cel. Elke cel heeft verschillende kenmerken. Kankercellen hebben dus weer andere kenmerken dan de gezonde cellen.
Nu kan een antilichaam zich maar aan één specifiek soort uiterlijk kenmerk binden. Dit betekent dat een antilichaam dat zich voornamelijk bindt aan kenmerken op borstkankercellen, zich minder aan gezonde cellen zal binden. Hierdoor zullen voornamelijk de borstkankercellen doodgaan. Het antilichaam doodt de borstkankercellen in dit geval dus heel doelgericht.
Op het plaatje hierboven zijn verschillende soorten cellen te zien. Zoals je ziet heeft elke cel weer een ander uiterlijk kenmerk. Het weergegeven antilichaam past alleen op het kenmerk van de borstkankercel en valt dus ook alleen deze cel aan
Door deze doelgerichte werkwijze van die antilichamen worden de gezonde cellen hier en daar dus nog wel aangevallen, maar je wordt een stuk minder ziek omdat er minder gezonde cellen worden gedood. Fantastisch toch!
Helaas, helaas het is niet zo mooi als dat het lijkt. Er is namelijk één probleempje, het is niet zo’n effectief geneesmiddel. Dus moeten kankerpatiënten dit alsnog in combinatie met cytostatica krijgen, om alle kankercellen te kunnen doden. Een echte oplossing is dit dus ook niet.
1 + 1 = 2
Om de lage effectiviteit, van het geneesmiddel gebaseerd op antilichamen, te verhogen hebben wetenschappers iets slims bedacht. Ze hebben simpelweg de optelsom gemaakt door de cytostatica toe te voegen aan de antilichamen die de kankercellen aanvallen. Deze zogenoemde antilichaam-geneesmiddel combinatie (Antibody-Drug conjugate, zoals het in het Engels genoemd wordt), heeft de voordelen van de klassieke cytostatica en de antilichamen, maar niet de nadelen.
De cytostatica worden via een kleine brug verbonden met het antilichaam. Wanneer de antilichamen aan de kankercellen binden, nemen de cellen deze op. Zodra de antilichamen de kankercellen binnen komen, wordt de brug verbroken en komen de cytostatica vrij.
De cytostatica werken dan gewoon zoals ze normaal ook zouden doen en remmen de werking van de kankercel met als gevolg de dood van die kankercel. Omdat het antilichaam, waar de cytostatica aan vastzitten, doelgericht werkt, worden de cytostatica voornamelijk bij de kankercellen afgeleverd.
Zo worden de meeste gezonde cellen gewoon lekker met rust gelaten. Maar gaan de kankercellen wel allemaal dood en wordt de kankerpatiënt minder ziek van het geneesmiddel. Dit nieuwe geneesmiddel is dus wel echt een feestje! Of nou ja, zijn er dan echt geen nadelen?
Toekomst
Het middel zelf heeft bijna geen nadelen, maar het is maar een heel klein feestje. Doordat het zo doelgericht werkt, kan het maar één soort kankercel doden. Tot nu toe zijn er nog maar een paar antilichaam-geneesmiddel combinaties beschikbaar, waardoor voor veel kankerpatiënten dit toffe geneesmiddel nog een toekomstdroom is.
Daarnaast duurt het heel lang om zo’n antilichaam-geneesmiddel combinatie te maken. Dus het kan nog wel jaren duren voordat deze geneesmiddelen het lijden van alle kankerpatiënten gaan verlichten. Het kan zelfs zo zijn, dat er voor sommige kankersoorten geen antilichaam-geneesmiddel combinatie beschikbaar zal komen.
Maar laten we hopen dat dit laatste niet het geval zal zijn en we in de toekomst alle kankerpatiënten kunnen genezen zonder al die stomme bijwerkingen. Want een toekomst zonder kanker zou pas echt tof zijn!
