Sommige zijn kleiner dan een voetbalveld, andere komen qua oppervlakte overeen met een middelgroot land als het Verenigd Koninkrijk. Wat ze bijna allemaal gemeen hebben, is dat ze dunner worden en zich terugtrekken in een veranderend klimaat: gletsjers.
Wat zijn gletsjers nou eigenlijk?
Gletsjers zijn enorme ijsmassa’s. Ze worden gevormd door sneeuw dat op het land terecht komt, als deze sneeuw lang genoeg blijft liggen verandert dit in ijs. Een belangrijk kenmerk van gletsjers is dat zij kunnen bewegen, als heel langzaam stromende rivieren.
Gletsjers bezetten wel vijftien miljoen vierkante kilometer aardoppervlak, dat is ongeveer tien procent van het totale landoppervlak. Al deze gletsjers samen bevatten 29 miljoen kubieke kilometer ijs. Dat komt neer op ongeveer 87 procent van al het zoete water op aarde.
Graadmeters voor klimaatveranderingen
De lengte en omvang van een gletsjer wordt bepaald door het plaatselijke klimaat enreageert op langdurige klimaatveranderingen. Hierdoor is de lengte en het volume van een gletsjer een goede graadmeter voor veranderingen in het lokale klimaat.
In Europa trekken sinds 1850 vrijwel alle gletsjers zich terug. Het feit dat veruit de meeste gletsjers op aarde kleiner worden geeft aan dat wereldwijd de gemiddelde temperatuur aan het oppervlak stijgt. Hoe groter de ijsmassa is, hoe trager deze reageert op klimaatveranderingen.
De laatste jaren versnelt dit proces alsmaar. Een Frans onderzoeksteam heeft het gedrag van bijna alle ijsstromen op de planeet gedocumenteerd. Zij stelden vast dat in de afgelopen twintig jaar de gletsjers bijna 270 miljard ton ijs per jaar hebben verloren.
Maar wat heeft dat verlies dan daadwerkelijk voor effect? “Het smeltwater dat hierbij vrijkomt zorgt voor ongeveer twintig procent van de wereldwijde stijging van de zeespiegel”, zo vertelt teamlid Robert McNabb aan het tijdschrift Nature.
Deze getallen zijn natuurlijk moeilijk voor te stellen, daarom gebruikt hij een vergelijking: “Als we die hoeveelheid water verdelen over het eiland Ierland, is dat genoeg om heel Ierland elk jaar te bedekken met drie meter water. Daarnaast versnelt het proces zich met ongeveer 48 miljard ton per jaar.”
Het smelten van gletsjers is goed voor ongeveer een kwart van al het ijsverlies op aarde, hiermee verstoren zij de watervoorzieningen van mensen stroomafwaarts. Vooral in jaren van droogte, wanneer smeltwater een bron voor water wordt.
Wat betekent dit voor Nederland?
Bijna een derde van Nederland bevindt zich onder zeeniveau. Gelukkig zijn er in Nederland maatregelen om overstromingen te voorkomen zoals: de dijken, het wegpompen van overtollig water en zandsuppletie (het winnen van zand uit zee en spuiten op de kust).
Van links naar rechts: zandsuppletie, pomp station en dijk
Volgens het Expertise Netwerk Waterveiligheid kan Nederland maximaal twee meter waterstijging aan met de huidige maatregelen. Maar de voorspellingen over de gevolgen van de smeltende ijskappen gaan deze maximale rek aan waterstijging voorbij en dat kan desastreuze gevolgen hebben.
Door de dijken kan er op veel plekken in Nederland geen opslibbing (het natuurlijk ophogen van de bodem) meer plaatsvinden. Naast het stijgen van de zeespiegel, zakt de bodem dus ook steeds verder naar beneden. Het hoogteverschil tussen land en zee zorgt ervoor dat er meer en meer zout water in de Nederlandse bodem terecht komt.
Dit maakt het moeilijker voor zoetwater om natuurlijk naar zee te stromen, waardoor er meer pompen gebouwd moeten worden om het overtollige water af te voeren. Dit brengt enorm veel belastingkosten en CO2-emissie met zich mee.
Daarnaast heeft dit zoutere bodemwater een sterk negatieve invloed op de landbouw en vormt tevens een risico voor onze drinkwatervoorziening. Door deze verzilting van de bodem komen simpel gezegd onze voedsel- en drinkvoorzieningen in gevaar. Sommige landbouwgebieden in onze kustregio’s ondervinden nu al last van deze verzilting.
En als je hier de andere gevolgen van klimaatverandering bij optelt, ziet het er niet echt rooskleurig uit. Als Nederland, en de wereld, te weinig doen aan het opwarmen van de aarde, zal dit uiteindelijk inhouden dat delen van Nederland onbewoonbaar worden.
Gelukkig werken er over de hele wereld mensen, organisaties en bedrijven keihard om er alles aan te doen om klimaatverandering tegen te gaan. Wil jij ook graag een bijdrage leveren, maar weet je niet hoe?
Jouw bijdrage
Dingen zoals minder vlees, vis en zuivel eten, minder vliegen, zelf een tas meenemen als je gaat winkelen en alles zoveel mogelijk tweedehands kopen, dragen al bij aan een beter klimaat. Bekijk op samensnellerduurzaam nog meer concrete voorbeelden van kleine dingen die jij nu al kunt veranderen. Of steun een bedrijf, organisatie of goed doel in hun missie voor een duurzame samenleving.
Profielwerkstuk over duurzaamheid
Wil je graag nóg meer doen? Geef je dan op voor het scholieren project Imagination at Work! Imagination at Work is een bèta profielwerkstukken competitie voor havo- en vwo-leerlingen. In deze competitie krijg jij de kans om met jouw profielwerkstuk mee te werken aan de projecten of onderzoeken van bedrijven of wetenschappers over duurzaamheid en innovatie. Medio mei start ieder jaar de inschrijving. Voor meer informatie over de competitie kijk op de website van Imagination at work.
Zwolle
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Aardrijkskunde
