Hoe word je professor?

Ben jij nieuwsgierig? Wil je alles weten en vind je het leuk om te onderzoeken? Misschien wil je later wel professor in de bètawetenschappen worden? Professor is een mooi beroep. Je levert een belangrijke bijdrage aan een betere wereld door het verkrijgen van nieuwe kennis.

Maar hoe word je professor? Wij leggen het uit!

In dit artikel geven we informatie hoe je professor wordt in de bètawetenschappen. Voor de alpha- en gammavakgebieden zijn er andere mogelijkheden, die we hier niet allemaal bespreken.

Wanneer ben je professor?

In Nederland wordt de titel professor gebruikt voor een hoogleraar aan een universiteit. In andere landen, bijvoorbeeld België of de Verenigde Staten, wordt de titel professor gebruikt voor iedereen die les geeft aan een universiteit of hogeschool.

De titel professor is geen beschermde titel, dat betekent dat iedereen deze titel mag gebruiken en dat je daar niet een speciaal diploma voor hoeft te halen. Ook hoogleraar is geen beschermde titel, maar een functietitel die hoort bij deze baan aan de universiteit. Een universiteit bepaalt of iemand hoogleraar wordt.

Wat doet een professor?

Als professor heb je een diverse baan. De belangrijkste reden dat je professor wordt in Nederland is dat jij de expert bent op een bepaald onderzoeksgebied. In Nederland besteedt een professor in een bètavakgebied ongeveer 80% van zijn of haar tijd aan onderzoek en 20% aan onderwijs.

Je eigen onderzoeksteam

Je leidt als professor een eigen onderzoeksteam dat bestaat uit docenten, hoofddocenten en onderzoekers. Je vraagt subsidie aan om meer onderzoek te kunnen doen en begeleidt jonge onderzoekers in opleiding. Ook publiceer je onderzoek of je werkt mee aan publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en geeft feedback op onderzoeksresultaten van andere onderzoekers.

Samen sta je sterk

Verder werk je samen met professoren die ergens anders hun hoofdberoep hebben, bijvoorbeeld in een bedrijf, of met andere onderzoeksteams in het buitenland. Samen doen jullie onderzoek om wetenschappelijke kennis uit te breiden.

Daarnaast denk je mee met het beleid van de universiteit op het gebied van onderzoek en onderwijs. Je bent verantwoordelijk voor de ontwikkeling van onderwijs op jouw vakgebied.

Hoe word je professor?

Een baan als professor is dus heel leuk en interessant. Daarom vertellen we hier hoe je professor wordt.

Haal een masterdiploma

De eerste stap om professor te worden, is het behalen van een masterdiploma op de universiteit. Met welke routes je een masterdiploma kunt behalen, lees je in het artikel Hoe word je Master of Science?

Promoveren

Masterdiploma in the pocket? Dan komt de fase van het promotieonderzoek waarmee je doctor wordt. Doctor is de hoogste academische graad die je in Nederland kunt halen. Met promoveren wordt het hele proces bedoeld van het doen van een promotieonderzoek, het schrijven van een proefschrift en het verdedigen van het proefschrift voor een commissie van experts (de promotie). Daarna ontvangt de persoon die promoveert de graad van doctor en mag hij of zij de titel Dr. voor zijn of haar naam zetten.

Het promotieonderzoek

Hoe gaat promotieonderzoek in zijn werk? Na het afstuderen solliciteer je op een promotieplaats bij een onderzoeksgroep op de universiteit. Een promotieplaats komt beschikbaar wanneer een professor een idee heeft voor een onderzoek en geld ontvangt om dit onderzoek te kunnen doen. Je krijgt betaald om meestal vier jaar onderzoek te doen onder leiding van de professor. Terwijl je dit onderzoek doet, met als doel promoveren, word je promovendus genoemd.

De resultaten van je promotieonderzoek worden opgeschreven in de vorm van Engelstalige artikelen, minstens een stuk of vier. Je bundelt ze in een boekje: het proefschrift of dissertatie genoemd. Het proefschrift biedt je ter beoordeling aan een commissie van professoren en andere experts in het vakgebied. Wanneer deze beoordeling positief is, mag je daadwerkelijk gaan promoveren.

De promotie

Een promotiebijeenkomst is een belangrijke openbare bijeenkomst, waarbij je jouw proefschrift verdedigt tegenover de commissie. De ceremonie is een vast ritueel met veel tradities. De commissie stelt kritische vragen en test jouw kennis over je onderzoek.

Het komt zelden voor dat iemand ‘zakt’ tijdens zijn of haar openbare verdediging. Als een proefschrift niet goed genoeg zou zijn, wordt in een veel eerder stadium al besloten dat de hele promotie niet doorgaat. Als de commissie akkoord gaat met jouw promotie ontvang je de doctorstitel. Naast het officiële gedeelte is de promotie ook een feestelijke dag, waarop je jouw familie en vriendenkring kunt laten zien wat je de afgelopen jaren gedaan hebt.

Promoveren als hbo-er

Vanaf 2022 kunnen hbo-ers, na het volgen van een bachelor en een master, ook promoveren aan een hogeschool. Er komt een extra titel beschikbaar voor hbo-studenten: die van Professional Doctorate (PD).

Postdoc onderzoek: verder ontwikkelen als zelfstandig onderzoeker

Na je promotieonderzoek op de universiteit ben je nog niet direct professor. Hiervoor moet je je nog verder ontwikkelen als zelfstandig onderzoeker. Je promotie doe je namelijk onder begeleiding van een professor.

Als je na je promotie verder gaat werken als onderzoeker, word je postdoc genoemd (Engels, afkorting van: post doctoral researcher). Je gaat nu meer zelfstandig onderzoek doen. En je begint met het ontwikkelen van een eigen onderzoekslijn. Je vraagt ook zelf beurzen en subsidies aan om meer onderzoek te kunnen doen.

Tenure track: professor worden in vijf jaar

Als je een aantal jaren postdoc bent geweest, kun je solliciteren op een tenure track positie bij een universiteit. In een tenure track moeten onderzoekers binnen een bepaalde tijd bewijzen dat ze goed genoeg zijn voor een plek in de vaste wetenschappelijke staf van de universiteit.

Een tenure track duurt meestal vijf jaar, waarin je van universitair docent (assistant professor) doorgroeit naar universitair hoofddocent (associate professor) met als doel om hoogleraar (full professor) te worden.

De oratie: professor worden

Als je ‘full professor’ wordt, spreek je een inaugurele rede (ook wel: oratie) uit. Dit is een openbare redevoering waarmee een nieuw benoemde hoogleraar het ambt van professor officieel aanvaardt.

Vrouwelijke professors gezocht

In Nederland zijn er meer mannen dan vrouwen professor. In 2019 was maar 24,2% van alle hoogleraren vrouw. Daarom zetten Nederlandse universiteiten zich de laatste jaren actief in om meer vrouwen te stimuleren professor te worden. In 2025 willen de universiteiten gemiddeld 31% vrouwelijke hoogleraren in dienst hebben.

Dat is natuurlijk nog weinig, aangezien 50% van de mensen in Nederland vrouw is en vrouwen net zo goed kunnen onderzoeken als mannen. Laat je dus zeker niet tegenhouden, iedereen kan professor worden!

Bron: https://www.universiteitenvannederland.nl/onderwerpen/personeel/vrouwelijke-hoogleraren

Nobelprijs

Is het resultaat van jouw onderzoek belangrijk voor de wereld? Dan kun je een Nobelprijs krijgen. Winnaars krijgen 1 miljoen euro voor hun onderzoek en de hoogste eer voor hun werk. In 2016 heeft een Nederlandse professor voor het laatst  een Nobelprijs gewonnen. Prof. dr. Ben Feringa van de Rijksuniversiteit Groningen kreeg de Nobelprijs voor Scheikunde voor zijn onderzoek naar moleculaire nanomachines.

Met hard werken en geduld kun jij ook professor worden en iets moois bijdragen aan de wetenschap. En wie weet, misschien heb jij straks wel die felbegeerde Nobelprijs!