Wat eet jij als ontbijt? Boterhammen met beleg, yoghurt met muesli of misschien wel een quinoa ontbijtbowl met een tarwegras shotje. In de supermarkt ontkom je er niet aan en vliegen de moerbeien, Goji-bessen, kokosolie, hennepzaad en cacao-nibs je om de oren. Deze zogenaamde superfoods zouden allerlei positieve eigenschappen hebben en goed zijn voor je gezondheid. Maar klopt dit eigenlijk allemaal wel en bestaan superfoods wel echt?
Om te beginnen bestaat er niet een wettelijke omschrijving voor superfoods, het mag dus eigenlijk door iedereen gebruikt worden. Voedselfabrikanten gebruiken deze term soms voor hun producten en het is enorm populair onder social media influencers. Er wordt zelfs van sommige superfoods gezegd dat ze ernstige ziektes zouden kunnen voorkomen. Maar wat wordt er dan bedoeld als het over superfoods gaat?
Minder super dan het lijkt
Superfoods zouden vol zitten met vitamines, mineralen en antioxidanten. Dat klopt vaak wel, maar deze voedingsstoffen komen ook in “gewone” voedingsmiddelen voor. Daarom lijkt het alsof veel superfoods gezonder zijn dan voedingsmiddelen die niet het label superfood hebben, terwijl dit helemaal niet zo hoeft te zijn.
Zo worden bijvoorbeeld bepaalde bessen als superfood bestempeld. Maar tot nu toe is er geen wetenschappelijk bewijs dat het eten van een specifieke bes extra gezondheidsvoordelen oplevert ten opzichte van ander fruit. Wel wordt het aangeraden om verschillende soorten fruit te eten zodat je allerlei verschillende voedingstoffen binnenkrijgt.
Wat wel bewezen is, is dat bessen zoals Goji- en blauwe bessen veel antioxidanten, in de vorm van flavonoïden, bevatten. Maar ook chocolade zou een superfood zijn doordat het veel flavonoïden bevat. Dat klinkt bijna als muziek in de oren: een stuk chocolade voor de gezondheid! Maar wat zijn antioxidanten precies en moeten we dan allemaal aan de chocolade gaan?
Antioxidanten
Antioxidanten zijn moleculen die zogeheten vrije radicalen onschadelijk kunnen maken. Vrije radicalen zijn moleculen met een oneven aantal elektronen. Doordat ze een elektron te weinig hebben zijn deze moleculen heel erg reactief. Hierdoor gaan deze moleculen reacties aan met andere moleculen omdat ze op zoek zijn naar een extra elektron. Dit wordt oxidatieve stress genoemd en kan gevaarlijk zijn voor DNA, vetweefsel en eiwitten in het lichaam.
Als cellen en weefsels namelijk veel beschadiging oplopen, kunnen ziektes als kanker en hart- en vaatziekten ontstaan. Antioxidanten kunnen een elektron aan een vrije radicaal doneren. Hierdoor heeft de vrije radicaal een elektron gekregen en zal het minder reactief zijn.
In theorie zouden we dus allemaal aan de chocolade moeten, met al die antioxidanten. Maar de flavonoïden zitten vooral in het cacaopoeder van de cacaobonen en zijn vaak maar een klein deel van het product. De meeste chocoladeproducten bevatten voornamelijk verzadigde vetten en toegevoegde suikers en dat maakt die chocoladereep toch niet zo gezond.
Superfoods als medicijn?
Veel superfoods hebben gezondheidsclaims zoals die van bessen. Zo zou appelazijn helpen bij afvallen en het cholesterolgehalte verlagen. Kokosolie zou de ziekte van Alzheimer voorkomen en zou niet zo slecht zijn als andere verzadigde vetten. Kurkuma zou helpen bij ontstekingen en zou mogelijk zelfs kanker kunnen voorkomen.
Maar voordat je deze claims kunt maken, moet er eerst op een grote schaal onderzoek plaatsvinden om dit te bewijzen en voor veel superfoods is dit niet het geval. Daarvoor is echt nog meer onderzoek nodig. Het kan geen kwaad om kurkuma aan je gerecht toe te voegen maar het is nog onduidelijk of kurkuma inderdaad voldoet aan bovenstaande beloftes.
Ook kunnen sommige flavonoïden in combinatie met geneesmiddelen gezondheidsproblemen opleveren. Een bekend voorbeeld hiervan is grapefruitsap, wat ook flavonoïden bevat. Het grapefruitsap beïnvloedt de enzymen die ervoor zorgen dat medicijnen in het lichaam worden afgebroken. Dit kan ervoor zorgen dat je te veel of te weinig van jouw medicijn binnenkrijgt, met de mogelijke gevolgen van dien.
Variatie boven super
Voor veel voedingsmiddelen is er nog niet voldoende onderzocht of de gezondheidsclaims wel kloppen. Maar één ding is zeker, er bestaat geen één voedingsmiddel dat alle essentiële voedingsstoffen kan leveren die het lichaam nodig heeft. Het is dus maar de vraag of er wel echt superfoods bestaan. Juist door gevarieerd te eten, krijg je alle belangrijke voedingsstoffen binnen. Dat betekent dus die Goji-bessen, blauwe bessen en açai bessen lekker afwisselen!
