Hulp bij leren Eindexamens

Scheikunde – havo – 2021 – tijdvak 1 – deel 5

Alle eindexamens

Eindexamen

Eiwitvertering

Vak

Scheikunde

Niveau

Havo

Leerjaar

5

Dit zijn opgaven 29 t/m 37 uit het eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.

Wil je bij opgave 1 starten? Ga dan naar het begin van dit examen.

Eiwitvertering

Voedsel bevat de voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft. Deze voedingsstoffen kunnen op basis van de chemische structuur in drie groepen worden ingedeeld. De eiwitten vormen een van deze groepen.

Vraag 30 (2 punten)

Tijdens het eten belandt voedsel via de mond in de maag. De vloeistof in de maag is zuur, doordat bepaalde cellen van de maagwand zoutzuur afgeven. Dit zoutzuur kan worden opgevat als een oplossing die 5,8 g HCl per liter bevat.

Bereken de pH van een oplossing die 5,8 g HCl per liter bevat.

Let op: op een examen verwacht een docent de hele berekening zoals in de uitwerking staat.

Vul een antwoord in.

Helaas. Het antwoord is niet juist. Probeer het nog een keer!

Klopt! Het gegeven antwoord is juist.

De pH van een oplossing die 5,8 g HCl per liter bevat is 0,80.

Toelichting antwoord:

De atoommassa van H en Cl is terug te vinden in het online periodiek systeem op exactwatjezoekt.nl en/of Binas-tabel 99.

De oplossing bevat 5,8 : (atoommassa:) 36,5 = 0,159 (mol L^-1) HCl. De concentratie H⁺ is dus 0,159 (mol L^-1).

Met de concentratie H⁺ is de pH te berekenen: pH = -log (0,159) = 0,80.

Toelichting puntenscore:
- Berekening van de molariteit van HCl / H⁺ = 1 punt.
- Omrekening naar de pH = 1 punt.
Opmerking
Wanneer een onjuiste bewerking in de omrekening naar de pH bij vraag 30 het consequente gevolg is van een onjuiste bewerking bij vraag 19, deze bewerking bij vraag 30 goed rekenen.

Vraag 31 (2 punten)

De zure maagvloeistof bevat ook het enzym pepsine. Pepsine is een eiwit dat de afbraak van voedseleiwitten versnelt. Bij deze afbraak wordt steeds een binding tussen twee aminozuureenheden in de keten van een voedseleiwitmolecuul verbroken.

Geef de naam van de karakteristieke groep waarvan de binding wordt verbroken, en geef de naam van het reactietype dat daarbij optreedt.

Noteer je antwoord als volgt:

naam karakteristieke groep: …
naam reactietype: …

naam karakteristieke groep: peptide/amide
naam reactietype: hydrolyse

Toelichting puntenscore:
- Peptide/Amide juist = 1 punt.
- Hydrolyse juist = 1 punt.

Vraag 32 (2 punten)

Het verbreken van deze bindingen is een proces dat in 2 stappen verloopt. Dit proces is vereenvoudigd weergegeven in figuur 1. In figuur 1 zijn ook twee zijgroepen van het pepsinemolecuul weergegeven. Zijgroep A is geïoniseerd doordat deze een H⁺-ion heeft afgestaan.

Geef aan bij welke stap in figuur 1 zijgroep A optreedt als base. Licht je antwoord toe.

Er zijn meerdere juiste mogelijkheden. Deze antwoorden zijn allemaal correct:
- Bij stap 1, want daar neemt zijgroep A een H⁺-ion op (van H₂O).
- Wanneer zijgroep A als base reageert, reageert deze zijgroep met H⁺. Dit gebeurt bij stap 1.
Toelichting puntenscore:
- Inzicht dat een base een H⁺-ion opneemt/reageert met H⁺ = 1 punt.
- De gegeven stap consequent met de gegeven toelichting = 1 punt.
Opmerking
Indien een antwoord is gegeven als: ‘bij stap 1, want daar raakt zijgroep A de negatieve lading kwijt’ 1 punt toekennen.

Vraag 33 (2 punten)

Zowel uit de tekst van deze opgave als uit figuur 1 blijkt dat pepsine een enzym is.

Licht toe, aan de hand van een kenmerk dat is gegeven in de tekst van deze opgave en een kenmerk dat is af te leiden uit figuur 1, dat pepsine een enzym is.

Noteer je antwoord als volgt:

kenmerk gegeven in de tekst: …
kenmerk afgeleid uit figuur 1: …

Er zijn meerdere juiste mogelijkheden. Deze antwoorden zijn allemaal correct:

Kenmerken gegeven in de tekst:
- Pepsine versnelt de afbraak van voedseleiwitten.
- Pepsine versnelt het verbreken van een binding.
Kenmerken afgeleid uit figuur 1:
- Pepsine doet mee met de reactie, maar wordt niet verbruikt.
- Het pepsinemolecuul voor stap 1 is gelijk aan het pepsinemolecuul na stap 2 (dus netto heeft het voedseleiwitmolecuul met water gereageerd).
Toelichting puntenscore:
- Juist kenmerk dat is gegeven in de tekst = 1 punt.
- Juist kenmerk dat is afgeleid uit figuur 1 = 1 punt.

Vraag 34 (3 punten)

Hieronder is een fragment weergegeven van de primaire structuur van een eiwitmolecuul dat in voedsel kan voorkomen.

~Cys-Phe-Asp-Val-Phe-Lys-Glu~

Dit fragment kan met behulp van een pepsinemolecuul worden afgebroken tot onder meer het onderstaande molecuul.

Phe-Asp-Val

Geef de structuurformule van dit molecuul. Gebruik Binas-tabel 67H of ScienceData-tabel 13.7c.

Toelichting antwoord:

Je moet de structuurformule van Phe-Asp-Val tekenen. In Binas-tabel 67 H zijn deze structuurformules te vinden.

Toelichting puntenscore:
- De peptidegroepen juist = 1 punt.
- De restgroepen juist = 1 punt.
- De rest van de structuurformule juist = 1 punt.
Opmerking
Wanneer in een overigens juist antwoord de C-uiteinden en de N-uiteinden zijn verwisseld, dit goed rekenen.

Vraag 35 (2 punten)

Pepsinemoleculen kunnen niet tussen alle aminozuureenheden bindingen verbreken, maar wel:

de binding tussen twee aminozuureenheden met beide een hydrofobe zijgroep,
de binding tussen een aminozuureenheid met een hydrofobe zijgroep en een aminozuureenheid met een zwavelbevattende zijgroep.

Leg uit of verwacht mag worden dat een pepsinemolecuul de binding tussen de aminozuureenheden Lys en Glu kan verbreken. Geef je antwoord aan de hand van bovenstaande informatie en de structuurformules in Binas-tabel 67H of ScienceData-tabel 13.7c.

Er zijn meerdere juiste mogelijkheden. Deze antwoorden zijn allemaal correct:
- (De zijgroepen van) de aminozuureenheden Lys en Glu bevatten NH-groepen en OH-groepen en zijn dus hydrofiel/niet hydrofoob. Er mag dus niet worden verwacht dat een pepsinemolecuul de binding tussen deze aminozuren verbreekt.
- (De zijgroep van) de aminozuureenheid Glu bevat een OH-groep/zuurgroep en is dus niet hydrofoob. (Ook bevat Glu geen S-atoom.) Er mag dus niet worden verwacht dat een pepsinemolecuul de binding tussen Lys en Glu verbreekt.
- (De zijgroep van) de aminozuureenheid Lys bevat een NH-groep en kan dus waterstofbruggen vormen. (Ook bevat Lys geen S-atoom.) Dus dit mag niet worden verwacht.
Toelichting puntenscore:
- (De zijgroep van de aminozuureenheid) Lys bevat een NH-groep/Glu bevat een OH-groep/zuurgroep = 1 punt.
- Dus is dit aminozuur hydrofiel/niet hydrofoob en consequente conclusie/dus kan dit aminozuur waterstofbruggen vormen en consequente conclusie = 1 punt.
Opmerking
Indien slechts een antwoord is gegeven als: ‘Nee, want Lys/Glu is niet hydrofoob’, 1 punt toekennen.

Vraag 36 (2 punten)

Na verloop van tijd belandt het deels verteerde voedsel vanuit de maag in de darm. Hier wordt het alvleessap toegevoegd (figuur 2), waardoor de pH in de darm anders is dan die in de maag. Door deze pH-verandering verandert de activiteit van pepsine. Dit is weergegeven in figuur 3.

Geef, aan de hand van de samenstelling van het alvleessap, de naam van het deeltje dat de pH-verandering veroorzaakt. Maak gebruik van Binas-tabel 82F of ScienceData-tabel 22.7.

Vul een antwoord in.

Helaas. Het antwoord is niet juist. Probeer het nog een keer!

Klopt! Het gegeven antwoord is juist.

waterstofcarbonaat(-ion)

Toelichting antwoord:

Dit is te vinden in Binas-tabel 82F.

Toelichting puntenscore:
- Waterstofcarbonaat(-ion) = 2 punten.
- Indien een van de volgende antwoorden is gegeven: HCO₃^–, hydroxide(-ion), water = 1 punt.
Opmerking
Wanneer het antwoord ‘bicarbonaat(-ion)’ is gegeven, dit goed rekenen.

Vraag 37 (2 punten)

Leg uit, aan de hand van figuur 2 en figuur 3, of de activiteit van pepsine hoger of lager wordt wanneer het alvleessap wordt toegevoegd.

Er zijn meerdere juiste mogelijkheden. Deze antwoorden zijn allemaal correct:
- De maaginhoud heeft (volgens figuur 2) een lage pH, waarbij (volgens figuur 3) pepsine een hoge activiteit heeft. De darminhoud heeft (door toevoegen van alvleessap) een hoge(re) pH. Pepsine heeft dan een lage(re) activiteit. De activiteit wordt dus lager door toevoegen van alvleessap.
- De maaginhoud heeft (volgens figuur 2) een pH tussen 1,5 en 3,5. Pepsine heeft dan (volgens figuur 3) een activiteit tussen 50(%) en 100(%). De darminhoud heeft (door toevoegen van alvleessap) een pH tot 8,0. De activiteit van pepsine bij pH=8,0 is erg klein / vrijwel 0(%). De activiteit wordt dus lager door toevoegen van alvleessap.
- De pH stijgt na toevoeging van alvleessap (volgens figuur 2). Bij een hoge(re) pH (boven 3,5) neemt (volgens figuur 3) de enzymactiviteit van pepsine af.
Toelichting puntenscore:
- Juist pH-verschil / juiste pH-verandering beschreven = 2 punten.
- Juist verband gelegd tussen de pH en de activiteit, en consequente conclusie = 1 punt.
Opmerking
Indien een antwoord is gegeven als: ‘De darminhoud heeft een pH van (ongeveer) 8,0 en een activiteit van (ongeveer) 0(%), dus moet de activiteit zijn afgenomen’, 1 punt toekennen.

Dit was het laatste onderdeel van het eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.

Bron: examenblad.nl

Bekijk ook eens

Bekijk meer

Kom je er nog niet uit?

Stap 1

Zoek verder in hulp bij leren

Stap 2

Stel de vraag in de vraagbaak

Eindexamen

Eiwitvertering

Vak

Scheikunde

Niveau

Havo

Leerjaar

5

Eiwitvertering

Vraag 29 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Vraag 30 (2 punten)

Toelichting antwoord:

Toelichting puntenscore:

Vraag 31 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Vraag 32 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Vraag 33 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Vraag 34 (3 punten)

Toelichting antwoord:

Toelichting puntenscore:

Vraag 35 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Vraag 36 (2 punten)

Toelichting antwoord:

Toelichting puntenscore:

Vraag 37 (2 punten)

Toelichting puntenscore:

Bekijk ook eens

Eindexamen

Ethyllactaat

Eindexamen

Lithium-ionbatterij

Eindexamen

Bromide in grondwater

Eindexamen

Groen is niet vers

Eindexamen

IJzerstapeling

Eindexamen

Palladiumvanger

Eindexamen

Battolyser

Eindexamen

Lood in wijn

Eindexamen

Wasmiddel verwijdert vlekken

Eindexamen

Toner

Kom je er nog niet uit?

Oefen scheikunde examen havo

Samenwerken voor betere vaccins

Wat we van zuidpool-vissen kunnen leren