Wasmiddel verwijdert vlekken
eindexamen Alle eindexamens

Eindexamen

Wasmiddel verwijdert vlekken

Dit zijn opgaven 23 t/m 28 uit het eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2.

Je hebt de uitwerkbijlage nodig voor vraag 23, 24 en 25. Deze is bovenaan de pagina te downloaden onder .

 

Wil je bij opgave 1 starten? Ga dan naar het begin van dit examen.

 

Wasmiddel verwijdert vlekken

Om vuile was schoon te krijgen wordt ‘wasmiddel’ gebruikt. Bij het wassen van textiel wordt het vuil van het textiel losgemaakt en gemengd met water. Het losgemaakte vuil wordt vervolgens met het water afgevoerd. Wasmiddel is een mengsel van diverse stoffen, waaronder bijvoorbeeld natriumdodecylsulfaat (C12H25SO4Na). Natriumdodecylsulfaat is oplosbaar in water. Het dodecylsulfaation (C12H25SO4) heeft een negatief geladen hydrofiel deel dat in water gehydrateerd wordt, en een lange hydrofobe ‘staart’. In figuur 1 is het dodecylsulfaation schematisch weergegeven.

Figuur 1 is ook weergegeven op de uitwerkbijlage (de uitwerkbijlage kun je downloaden door bovenaan de pagina op de downloadknop te klikken).

 

Vraag 23 (2 punten)

Teken op de afbeelding in de uitwerkbijlage twee watermoleculen die het dodecylsulfaation hydrateren. Geef elk watermolecuul weer met .

Vraag 24 (2 punten)

Dodecylsulfaationen vormen in water zogenoemde micellen. Een micel is een samenhangende groep ionen waarin de staarten zo dicht mogelijk bij elkaar geplaatst zijn. Micellen kunnen binden met vuildeeltjes en deze vuildeeltjes insluiten. In figuur 2 is een doorsnede van een micel weergegeven, zonder vuildeeltje (figuur 2a) en met vuildeeltje (figuur 2b).

Op de uitwerkbijlage zijn de structuurformules weergegeven van twee verschillende vuildeeltjes die kunnen voorkomen in voedsel (de uitwerkbijlage kun je downloaden door bovenaan de pagina op de downloadknop te klikken). Slechts een van deze vuildeeltjes zal worden gebonden door micellen die zijn opgebouwd zoals weergegeven in figuur 2.

Leg uit, aan de hand van de structuurformules, welk vuildeeltje dit is. Verwerk in je antwoord de begrippen ‘hydrofiel’ en/of ‘hydrofoob’.

Vraag 25 (2 punten)

Wasmiddel bevat ook enzymen die vuildeeltjes kunnen afbreken door middel van hydrolyse.

Omcirkel hieronder of in de uitwerkbijlage in elk van de twee structuurformules een atoombinding die kan worden verbroken door middel van hydrolyse (de uitwerkbijlage kun je downloaden door bovenaan de pagina op de downloadknop te klikken).

Vraag 26 (2 punten)

Het enzym lipase hydrolyseert vetten. Lipase moet haar werk kunnen doen onder verschillende omstandigheden (zoals pH en temperatuur) bij het wassen. In figuur 3 is te zien hoe de hydrolyse-activiteit van lipase afhangt van de pH. Lipase heeft een pH-optimum.

Bereken de concentratie H+-ionen in mol L–1 bij het pH-optimum van lipase (T = 298 K).

Let op: op een examen verwacht een docent de hele berekening zoals in de uitwerking staat.

Vul een antwoord in.

Helaas. Het antwoord is niet juist. Probeer het nog een keer!

Klopt! Het gegeven antwoord is juist.

Vraag 27 (2 punten)

Bij het afbreken van vetten door lipase spelen onder andere drie verschillende aminozuureenheden een belangrijke rol. In figuur 4 is een fragment van lipase, met daarin deze aminozuureenheden, in structuurformule weergegeven. Een van deze drie aminozuureenheden is in waswater negatief geladen doordat die een H+-ion heeft afgestaan.

De delen van de peptideketen tussen deze drie aminozuureenheden zijn met weergegeven.

Geef de 3-lettersymbolen van elk van de drie aminozuureenheden die in figuur 4 zijn weergegeven. Maak gebruik van Binas-tabel 67H1 of ScienceData tabel 13.7c.

Noteer je antwoord als volgt:
A = …
B = …
C = …

Vraag 28 (1 punt)

In waswater zijn veel meer vetdeeltjes dan lipasedeeltjes aanwezig. Toch kunnen alle vetdeeltjes worden afgebroken.

Geef aan waarom het enzym lipase slechts in relatief kleine hoeveelheden aanwezig hoeft te zijn om alle vetdeeltjes af te breken.

Ga naar de volgende opgaven van het eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2 deel 5.

Bron: examenblad.nl

 

Bekijk ook eens

studiehulp icoon Examenopgaven over bioPAD® - scheikunde
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Examenopgaven over bioPAD® - scheikunde
Vragen 29 t/m 33 uit eindexamen scheikunde havo 2022 tijdvak 3.
Lees meer
studiehulp icoon ‘Groene’ verf?
Scheikunde | Vwo | 6
Eindexamen
‘Groene’ verf?
Vragen 1 t/m 5 uit eindexamen scheikunde vwo 2021 tijdvak 1.
Lees meer
studiehulp icoon Palladiumvanger
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Palladiumvanger
Vragen 1 t/m 6 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2.
Lees meer
studiehulp icoon Battolyser
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Battolyser
Vragen 7 t/m 15 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2.
Lees meer
studiehulp icoon Lood in wijn
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Lood in wijn
Vragen 16 t/m 22 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2.
Lees meer
studiehulp icoon Toner
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Toner
Vragen 29 t/m 38 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 2.
Lees meer
studiehulp icoon Ethyllactaat
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Ethyllactaat
Vragen 1 t/m 8 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.
Lees meer
studiehulp icoon Lithium-ionbatterij
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Lithium-ionbatterij
Vragen 9 t/m 17 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.
Lees meer
studiehulp icoon Bromide in grondwater
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Bromide in grondwater
Vragen 18 t/m 23 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.
Lees meer
studiehulp icoon Groen is niet vers
Scheikunde | Havo | 5
Eindexamen
Groen is niet vers
Vragen 24 t/m 28 uit eindexamen scheikunde havo 2021 tijdvak 1.
Lees meer