Db/Dubnium

Naam

De naam dubnium verwijst naar Dubna, de vestigingsplaats van het Russische Instituut voor Kernonderzoek (foto) waar veel superzware elementen voor het eerst zijn gemaakt.

Ontdekking

Element 105 werd in 1967 voor het eerst bereid in Dubna. Ame­rikanen van de Universiteit van Californië in Berkeley slaagden er drie jaar later ook in het element te fabriceren, zij het op een andere wijze.

In 1992 besloot een gezamenlijke commissie van de internationale chemie- en natuurkunde organisaties IUPAC en IUPAP om beide teams de eer van de ontdekking te geven. Dit leidde echter tot een conflict over de naamgeving van het element. De Russen stelden nielsbohrium voor, ter ere van de grote Deense theoretisch natuurkundige/scheikundige Niels Bohr. De Amerikanen daarentegen opteerden voor de naam hahnium (Ha), naar de Duitse chemicus Otto Hahn. In de Westerse literatuur is die naam ook daadwerkelijk een tijd gebruikt voor element 105.

In 1997 werd het dispuut bijgelegd en kreeg element 106 de naam dubnium (Db), vernoemd naar de locatie van het Russische laboratorium. (De Amerikanen kregen tegelijkertijd de elementen 104 en 106 volgens hun voorstellen vernoemd tot rutherfordium en seaborgium, hoewel de Russen ook aan die ontdekkingen een bijdrage hadden geleverd.)

Voorkomen

Het synthetische element dubnium komt in de natuur niet voor.

Bereiding

Dubnium werd door de Russische groep gemaakt door beschieting van ²⁴³Am met ²²Ne:

${}_{95}{}^{243}\mathrm{Am} + {}_{10}{}^{22}\mathrm{Ne} \to {}_{105}{}^{261}\mathrm{Db} + 4 \mathrm{n}$

De Amerikanen beschoten californium met stikstofionen:

${}_{98}{}^{249}\mathrm{Cf} + {}_7{}^{15}\mathrm{N} \to {}_{105}{}^{260}\mathrm{Db} + 4 \mathrm{n}$