Radon is een radioactief edelgas met een halfwaardetijd van minder dan vier dagen. Het komt op aarde voor als verval product van radium, dat in zeer kleine hoeveelheden aanwezig kan zijn in bouwmaterialen. Aangezien het zwaarder is dan lucht hoopt radon zich op in kelders en kruipruimten. Voorafgaand aan aardbevingen is vaak een sterke stijging in de radon con­centratie waar te nemen.

Symbool

Rn

Protonen/elektronen

86

Groep

18

Isotopen

211Rn, 220Rn, 222Rn

Periode

6

Elektronenconfiguratie

[Xe] 4f145d106s26p6

Blok

p

Elektronencofiguratie Bohr

2,8,18,32,18,8

Bij kamertemperatuur

gas

Elektronegativiteit

Dichtheid

9.07 kg m-3

Atoomstraal

Smeltpunt

-71 oC (202 K)

Relatieve atoommassa

222

Kookpunt

-62 oC (211 K)

Soortelijke warmte

Warmtegeleidingscoëfficiënt

Selecteer

Toepassingen
Naam & ontdekking
Voorkomen
Bereiding
Beeld en audio
Toepassingen

Toepassingen

Naam & ontdekking

Voorkomen

Bereiding

Beeld en audio

Toepassingen

Aardschokvoorspeller

Het verband tussen de radonconcentratie en aard­bevin­gen is nog niet geheel duidelijk. Wel is vastgesteld dat voorafgaand aan een aardbeving, tijdens de zoge­noemde opbouwfase waarin de spanning in gesteenten sterk toeneemt, vaak een sterke toename in de radon con­centratie optre­edt. Na de beving volgt vrijwel altijd een scher­pe daling. Sommige aardschokdetectoren zijn op dit principe gebaseerd.

Meer toepassingen

  • Bestraling van kankergezwellen op het oppervlakteweefsel (222Rn in zeer kleine goudstaafjes of -capsules, die ‘seeds’ genoemd worden).
  • Opsporen van bodemverontreiniging door koolwaterstoffen.

Naam

De Schotse chemicus William Ramsay (foto) stelde de naam in 1923 voor vanwege het feit dat radon het eerste verval product is van radium.

Tot dan toe waren radon-isotopen bekend onder verschillende namen. De eerste min of meer ‘officiële’ naam voor het element was niton, ook afkomstig van Ramsay. Hij leidde die naam af van het Latijnse nitens, dat glinste­rend betekent. Ramsay doelde daarmee op de fosfo­rescerende eigenschappen van de ’thorium-emanatie’ die later dus radon bleek te zijn.

Ontdekking

Bij het bestuderen van de radioactieve vervalreeksen van – onder andere – thorium en actinium ontdekten verschillende onderzoekers in de eerste vijf jaar van de twintigste eeuw een aantal isotopen van radon. Deze werden steeds vernoemd naar het element waaruit ze ontston­den:  (bv.

uit thorium, thorium-emanatie of thoron: 220Rn;
uit actini­um, actinium-emanatie of actinon: 219Rn;
uit radium, radium-emanatie of radon: 222Rn.

De Duitse natuurkundige Friedrich E. Dorn was in 1900 de eerste die radon ontdekte in de vervalreeks van radium. Zijn Nieuw-Zeelandse collega Ernest Rutherford toonde het radioactieve gas in hetzelfde jaar aan in de vervalreeks van thorium. In 1902 slaagden Rutherford en Frederick Soddy er als eersten in om een radon-isotoop daadwerkelijk te isoleren (uit thorium). In 1910 lukte het de Schotse chemicus William Ramsay en zijn Engelse collega Robert Whytlaw-Gray om 222Rn te isoleren en de dichtheid te bepalen. Het bleek om het zwaarst bekende gas te gaan.

Voorkomen

Radon is één van de meest zeldzame elementen. Het heeft naar schatting een – minuscuul – aandeel in de aardkorst van ongeveer 4.10-17 %. Daarmee staat het op plaats 88 in de lijst van meest voorkomende elementen.

Radon ontstaat bij het radioactieve verval van uraan, thorium en actinium. Het komt voor in de atmosfeer, onder andere als gevolg van vulkaanuitbarstingen. Ook zijn sporen radon aangetroffen in bronwa­ter nabij vindplaatsen van uraanmineralen, zoals in Joa­chimsthal (Tsjechië).

Radon is ook aan te treffen in (kruip­ruimten van) woningen. Veel grond- en steensoorten bevatten sporen van uranium die tot radium vervallen, dat op zijn beurt weer vervalt tot radon. Ook verschillende bouwma­teria­len geven om dezelfde reden radon af.

Foto: radon testkit

Bereiding

Vroeger

Het eerst bekende radon werd geïsoleerd uit vervalproducten van radium.

Tegenwoordig

Radon is te verkrijgen uit vervalproducten van radium en bij het opwerken van splijtstofstaven uit kern­reactoren.

Bekijk foto’s en filmpjes
filmpje icoon Royal Society of Chemistry - Radon
Filmpje
Royal Society of Chemistry - Radon
Bekijk het filmpje
afbeelding icoon Elektronenschillen Radon
Afbeelding
Elektronenschillen Radon
Bekijk de afbeelding
Beluister podcasts (Engels)
podcast icoon Royal Society of Chemistry - Radon
Podcast
Royal Society of Chemistry - Radon
Luister de podcast

Scheikunde studeren

Wat vinden zij van de studies en het werk?

studieorientatie icoon Ik leer ook van dingen naast mijn studie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Ik leer ook van dingen naast mijn studie
Nick studeert Chemie en heeft een top tijd.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Foute keuzes bestaan niet
Hbo | Chemie
Studie
Foute keuzes bestaan niet
Judesha vertelt over haar studiekeuze proces.
Bekijk het artikel
studieorientatie icoon Jij en chemie? Dat geloof ik niet Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Jij en chemie? Dat geloof ik niet
Elisa is nu vierdejaarsstudent Chemie in Amsterdam.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Werken aan nieuwe technieken voor windenergie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Werken aan nieuwe technieken voor windenergie
Vierdejaars student Mart vindt zijn hbo-opleiding top!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Goed persoonlijk contact met docenten Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Goed persoonlijk contact met docenten
Matthew koos na het mbo voor de opleiding Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon We hebben hier een geweldig lab Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
We hebben hier een geweldig lab
Sanne, Justus en Boyd vertellen waarom zij kozen voor Utrecht.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Je bent bij deze studie geen nummer!
Hbo | Chemie
Studie
Je bent bij deze studie geen nummer!
Lees hoe Marjolein Chemische Technologie vindt.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon Medicijnen maken van rotte appels Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Medicijnen maken van rotte appels
Uniek project van studenten Chemische Technologie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Chemische Technologie studeren in Groningen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemische Technologie studeren in Groningen
Wenke en Jeroen laten je zien wat de opleiding inhoudt.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Tom loopt stage bij Teijin Aramid Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Stage
Tom loopt stage bij Teijin Aramid
Tom is student Chemische Technologie en laat zijn stagewerkplek zien.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Chemie is alles op kleine schaal Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemie is alles op kleine schaal
Adinda neemt je mee naar de hbo-opleiding Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Vicky vond de bètavakken leuk Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Vicky vond de bètavakken leuk
Bij Chemische Technologie zit ze nu op haar plek.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Chemie is meer dan alleen maar deeltjes Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemie is meer dan alleen maar deeltjes
Ontdek de studie Chemische Technologie samen met Miriam!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Ik haalde vroeger zesjes voor scheikunde Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Ik haalde vroeger zesjes voor scheikunde
Student Sanne vertelt over de studie Chemie aan de HAN.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Hoe is dat eigenlijk, chemie studeren?
Hbo | Chemie
Studie
Hoe is dat eigenlijk, chemie studeren?
De wereld van chemie is groter dan je denkt.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon In het eerste jaar deed ik een project over bier Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
In het eerste jaar deed ik een project over bier
Livai was nog maar 16 jaar toen hij begon met Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Inge studeert nu verder aan de TU Eindhoven Indicatie dat de post een filmpje is
Wo | Techniek & Ontwerp
Studie
Inge studeert nu verder aan de TU Eindhoven
Daarvoor rondde ze met succes de hbo-opleiding Applied Science af.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Praktijklessen vind ik leuk om te doen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Praktijklessen vind ik leuk om te doen
Nighel studeert Chemie, bekijk zijn filmpje!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Diploma (bijna) gehaald en nu!?
Hbo | Chemie
Studie
Diploma (bijna) gehaald en nu!?
Lees waarom Femke koos voor het hbo na het vwo.
Bekijk het artikel
studieorientatie icoon Je hoeft geen nerd of slimbo te zijn Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Je hoeft geen nerd of slimbo te zijn
Proef de sfeer bij de opleiding Chemie in Rotterdam.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Wij studeren Chemische Technologie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Wij studeren Chemische Technologie
Valerie en Roel geven je een rondleiding bij hun opleiding.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Je bent wel met serieus werk bezig Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Je bent wel met serieus werk bezig
Docenten en studenten vertellen over de hbo-studie Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Scheikunde ontdek je pas tijdens het studeren Indicatie dat de post een filmpje is
Wo | Chemie
Studie
Scheikunde ontdek je pas tijdens het studeren
De studie scheikunde iets voor jou?
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Bo koos voor Chemische Technologie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Bo koos voor Chemische Technologie
Bo is enthousiast over haar hbo-opleiding. Bekijk de filmpjes.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Het mooie aan deze studie zijn de grote labs Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Het mooie aan deze studie zijn de grote labs
Studenten laten je alle ins and outs zien van hbo Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Risheet doet twee hbo-opleidingen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Risheet doet twee hbo-opleidingen
Hij vertelt hoe hij de hbo-opleidingen BML en Chemie combineert.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Ik voelde mij snel thuis in deze studie
Hbo | Chemie
Studie
Ik voelde mij snel thuis in deze studie
Volgens Hylke doorgrond je met de juiste formules elk proces.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon Positief bijdragen aan het leven van mensen
Hbo | Chemie
Studie
Positief bijdragen aan het leven van mensen
Anna, David en Joeri kijken terug op hun studietijd.
Bekijk het interview