Sn/Tin

Toepassingen

Productie van spiegelglas

Vensterglas en spiegelglas moeten aan hoge eisen voldoen: de dikte moet zeer constant zijn en het oppervlak zeer glad. Vroeger was slijpen en polijsten van het glas noodzakelijk, maar dat was tijdrovend en duur. In de jaren vijftig van de  vorige eeuw bleek het Pilkington-procédé een zeer bruikbaar alternatief. Hierbij wordt het gesmolten glas op een ‘band’ van vloeibaar tin gegoten en vervolgens gewalst. Tin is hiervoor bijzonder geschikt omdat het een bijzonder glad oppervlak van de smelt heeft en niet aan het glas hecht. De productie vindt plaats in een inerte atmosfeer (90% stikstof / 10 % waterstof), om oxidatie van het tin (en opname van het tinoxide in het gesmolten glas) te voorkomen. Voor een grote productielijn (ongeveer 8 meter breed en 60 meter lang) is 1.000 tot 1.500 ton vloeibaar tin nodig.

Blik

Blik, bekend als verpakking voor voedsel en drank, is staalplaat bedekt met een dun laagje tin. Het staal wordt dun gewalst tot 0,1 à 0,2 mm, ontvet, gereinigd en vervolgens elektrolytisch vertind. Op het grensvlak tussen staal en tin ontstaat daarbij FeSn₂. Het tin krijgt ook nog een dunne vernislaag. Het proces vindt plaats bij hoge snelheden: tot wel 250 meter per minuut.

Soldeer

Soldeer bestaat uit een laag smeltend mengsel van metalen, vrijwel altijd met tin (in gehaltes van enkele procenten tot tientallen procenten). Vroeger bevatte soldeer vaak ook lood, maar dat is in de meeste toepassingen uit gezondheids- en milieuoverwegingen niet meer toegestaan. Soldeer verbindt twee metaaldelen en zorgt voor een goede mechanische (bijvoorbeeld waterleidingen) en/of elektrische verbinding (bijvoorbeeld elektronica).

Munten

De Euromunten van 0,50, 0,20 en 0,10 euro zijn gemaakt van een legering met 1 % tin.

Siervoorwerp

Tinnen siervoorwerpen bestaan meestal uit zogenaamd Brittannia-metaal. Dat is een legering van tin (70 – 94 %) met antimoon (5 – 24 %) en koper (tot 5 %). Deze legering heeft geen last van de zogeheten tinpest die optreedt bij voorwerpen gemaakt uit zuiver tin (zoals vroeger wel gebruikelijk was). Tinpest treedt op als bij temperaturen lager dan ongeveer 13 °C het stabiele ‘witte’ tin overgaat in de instabiele ‘grijze’ vorm. Deze laatste heeft een weinig sterke, poederachtige materiaalstructuur, zodat voorwerpen op den duur onherstelbare schade opliepen. De aanwezigheid van verontreinigingen van aluminium of zink versterkt het optreden van tinpest. Door de toevoeging van enkele procenten antimoon, lood, indium, bismut, arseen of germanium is het juist te voorkomen. Vandaar dat het tin van nieuwe ’tinnen’ gebruiksvoorwerpen altijd gelegeerd is met minstens één van de genoemde metalen.

Brons

Brons is een legering van koper en tin (tot 30 %). Deze legering is hard en slijtvast en daardoor zeer geschikt voor bijvoorbeeld kranen, medailles en munten, standbeelden en beeldjes. Ter verbetering van de verwerkingseigenschappen wordt soms ook een ander metaal, bijvoorbeeld lood of zink toegevoegd. Het materiaal lijkt dan meer op messing.

Kranen bestaan vaak uit het zogenoemde kanonnenbrons, dat 10 – 12 % tin en 2 – 4 % zink bevat, en zeer gemakkelijk te gieten is.  Voor het gieten van standbeelden en beeldjes wordt brons gebruikt met 8 tot 15 % tin. Voor medailles wordt brons met 3 tot 8 % tin ge­bruikt. Luidklokken bevatten brons met 20 – 25 % tin; deze legering is zeer moeilijk te gieten.

Orgelpijp

Voor de fabricage van orgelpijpen gebruikt men een legering van ongeveer 77,5 % tin, 22 % lood  en 0,5 % koper. Dit metaal geeft een goede klankkleur, is gemakkelijk te verwerken en heeft een grote stevigheid. Door de heldere kleur van het materiaal zijn de pijpen ook geschikt voor het maken van een fraai ogend orgelfront. De legering is goed bestand tegen aantasting door vochtige en zure lucht.

Melkglas, email

Het toevoeging van tin(IV)oxide (SnO₂) aan glas resulteert in melkglas. In email worden tinoxiden (SnO en SnO₂) als wit pigment gebruikt.

Meer toepassingen

Als element en in legeringen

• Accuplaten (toevoegen Sn verbetert de hardheid van de loodplaten)
• Folie (verpakkingsmateriaal)
• Lager- en lettermetaal (Brittania-metaal)
• Smeltveiligheden
• Supergeleiding (SnNb₃)

In verbindingen