Sb/Antimoon

Naam

De naam antimoon, al sinds de negende eeuw in gebruik, is waarschijnlijk afgeleid van het Arabische al-uthmud, dat spiesglans betekent. Het glanzende karakter van antimoon ligt daaraan ten grondslag. Volgens andere bronnen is antimoon afgeleid van het Griekse anthemonion, voor bloesem. Een derde mogelijke oorsprong is de combinatie van de Griekse woorden anti en monos. Vrij vertaald komt dat neer op niet alleen. Antimoon wordt doorgaans samen met andere metalen gevonden.

Het symbool Sb vindt zijn oorsprong in de oude Latijnse naam voor antimoon, stibium. Dit is weer afkomstig van het Griekse stibi voor blijvend. Deze naam was al in de Oudheid bekend en heeft waarschijnlijk te maken met het ‘blijvende karakter’ van het als mascara gebruikte antimoonsulfide.

Ontdekking

Antimoon was al bij de Babyloniërs en de Chinezen bekend. Er zijn gebruiksvoorwerpen gevonden uit metallisch antimoon daterend rond 4000 v. Chr.. Ook is het gebruikt van antimoonsulfide als geneesmiddel beschreven. Zwarte antimoonsulfide werd al in de Oudheid gebruikt als mascara, een (vloeibare) kleurstof om oogharen en wenkbrauwen te kleuren. Het werd pas in de tachtiger jaren van de 20e eeuw vervangen door andere kleurstoffen.

In de Middeleeuwen werd antimoon onder andere door Paracelsus aangeprezen als middel tegen alle mogelijke kwalen. Een aantal bereidingswijzen van antimoon of verbindingen daarvan wordt beschreven in “Currus triomphalis antimoniï” (vrij vertaald: “De zegekar van antimoon”), een boek dat rond 1470 door Basilius Valentinus werd uitgegeven.

Zowel het element als het sulfide werden tot het eind van de 18e eeuw aangeduid als antimoon.

Voorkomen

Antimoon staat op plaats 65 in de lijst van meest voorkomende elementen in de aardkorst. Het gewichtsaandeel bedraagt 2.10^-5 %.

De belangrijkste mineralen zijn:

Antimoon wordt ook in gedegen toestand (als metaal) aangetroffen.

Winning

De belangrijkste wingebieden liggen in China, Rusland, Bolivia, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Mexico, Kirgizië, Tadzjikistan, Australië, Chili, Thailand, Marokko, de Balkan en Tsjechië. De EU heeft met de Critical Raw Materials Act in 2022 het element antimoon op de lijst van schaarse en strategische grondstoffen gezet.

Bereiding

Vroeger

De Romeinse schrijver Plinius beschreef al de bereiding van het element antimoon via de reductie van het sulfide-erts (stibniet, antimoniet) met kolen.

Tegenwoordig

Antimoon is op verschillende manieren te bereiden, bijvoorbeeld door

• Het smelten van ertsen met een hoog antimoongehalte met ijzer:
  ${\mathrm{Sb}}_2{\mathrm{S}}_3 + 3 \mathrm{Fe} \to 2 \mathrm{Sb} + 3 \mathrm{FeS}$
• Het reduceren van antimoonoxide (verkregen uit het sulfide door roosten, of uit vliegas) met koolstof:
  ${\mathrm{Sb}}_2{\mathrm{O}}_3 + 3 \mathrm{C} \to 2 \mathrm{Sb} + 3 \mathrm{CO}$
• Reductie van het chloride met waterstof:
  $2 {\mathrm{SbCl}}_3 + 3 {\mathrm{H}}_2 \to \mathrm{Sb} + 6 \mathrm{HCl}$  waarbij zeer zuiver antimoon wordt verkregen
• Elektrolyse van een alkalische Na₃SbS₄-oplossing.