36
Kr/Krypton
Krypton is een kleur- en reukloos edelgas. De belangrijkste karakteristieken zijn dat het zeer zeldzaam en inert is. Toch blijkt het in staat verbindingen met een paar andere elementen aan te gaan. Zuurstof zit daar niet bij – het mythische kryptoniet bestaat alleen in Superman-verhalen. Krypton komt nauwelijks natuurlijk voor. Toch is het wel in de atmosfeer aanwezig, voornamelijk als bijproduct van kernreacties en kernproeven. Van 1960 tot 1983 werd de standaardmeter gedefinieerd aan de hand van de oranje-rode spectraallijn van het krypton-86 isotoop.
Symbool
Kr
Protonen/elektronen
Groep
Isotopen
78Kr, 80Kr, 82Kr, 83Kr, 84Kr, 86Kr
Periode
4
Elektronenconfiguratie
[Ar] 4s2 3d10 4p6
Blok
p
Elektronencofiguratie Bohr
2,8,18,8
Bij kamertemperatuur
gas
Elektronegativiteit
Dichtheid
3.49 kg m-3
Atoomstraal
Smeltpunt
-157 oC (116 K)
Relatieve atoommassa
83.798
Kookpunt
-153 oC (120 K)
Soortelijke warmte
250 J kg-1K-1
Warmtegeleidingscoëfficiënt
0.0087 W m-1K-1
Selecteer
Toepassingen
Naam & ontdekking
Voorkomen
Bereiding
Beeld en audio
Toepassingen
Toepassingen
TL buis, gloeibuis, flitslamp
Krypton is een populair gas voor gasontladingslampen. Het kent vele emissielijnen, waardoor het een relatief wit licht uitzendt als er een elektrische stroom door het geïoniseerde gas wordt geleid. Je vindt het in sommige high speed flitslampen voor fotografie-toepassingen en voor het ‘pompen’ (activeren) van Nd:YAG lasers. Veel reclameverlichting die als ‘neonlicht’ bekend staat is in feite een gasontladingsbuis met kryptongas. Zo’n buis genereert wit licht, maar door het glas te kleuren is vrijwel iedere gewenste kleur te realiseren. Je vindt krypton ook (samen met argon) in TL-buizen en in (kwikdamp)spaarlampen.
HR-glas
De bekende dubbele vensterglazen die bekend staan als HR-glas zijn vaak gevuld met een inert mono-atomair gas (dat warmte veel minder goed geleid dan di-atomaire gassen en lucht). De warmtegeleiding van krypton is in deze toepassing maar de helft van die van argon zodat de ruiten dunner kunnen zijn bij dezelfde isolatiewaarde. Krypton is wel veel duurder dan argon.
Lektestgas
Lekken in gasleidingen zijn op te sporen volgens de Thermal Conductivity Detection (TCD) methode. Omdat de warmtegeleiding van edelgassen veel groter is dan die van de meeste andere gassen is krypton een geschikt gas voor deze methode.
UV-laser
In UV-lasers past men de kryptonfluoriden KrF en KrF2 toe, vaak gemengd met andere edelgashalogeniden. KrF levert een golflengte op van 248 nm, KrF2 een golflengte van 430 nm. Er zijn ook lasers met Kr2 en KrCl; deze leveren licht met een golflengte van 126 nm resp. 223 nm. De KrF-laser wordt onder andere gebruikt voor het schoonmaken en de restauratie van oude schilderijen. Met deze laser is uiterst nauwkeurig een vernislaag te verwijderen, zonder de onderliggende verflaag aan te tasten.
Meer toepassingen
- Geneeskunde: hartonderzoek, longventilatie (81mKr)
- Bron van hoogenergetische gammastraling (85Kr)
- Indicator voor kernexplosies of verbruik splijtstof in kernreactoren (85Kr)
- Vulgas voor geigerteller, scintillatieteller, jodiumlampen en elektronenbuizen
Naam & ontdekking
Naam
De naam krypton is afgeleid van het Griekse woord kruptos voor verborgen. Omdat krypton in bijzonder kleine hoeveelheden in de atmosfeer aanwezig is, laat het zich moeilijk aantonen en isoleren.
Ontdekking
De Engelse chemicus Morris William Travers en zijn Schotse collega William Ramsay (foto) ontdekten krypton in 1898 via spectraalanalyse in ‘ruwe argon’ – de ‘restanten’ van lucht waaruit ze zuurstof en stikstof hadden verwijderd. Ramsay en Travers slaagden er ook in krypton te isoleren via de destillatie van vloeibare lucht.
Voorkomen
Voorkomen
Krypton is bijzonder zeldzaam. Het bungelt onderaan de lijst van meest voorkomende elementen in de aardkorst op nummer 82, met een minuscuul aandeel van 1.10-8 %. In de dampkring bedraagt het aandeel 1,1.10-4 %, nog steeds bijzonder weinig.
Tot 1975 steeg het percentage krypton in de atmosfeer, toe te schrijven aan de isotoop krypton-85. Deze komt vrij bij het verwerken van splijtstofstaven uit kernreactoren en – vooral – bij kernproeven in de atmosfeer.
Winning
Krypton wordt bereid door gefractioneerde destillatie van vloeibare lucht.
Bereiding
Bereiding
Vroeger & nu
Krypton wordt bereid door gefractioneerde destillatie van vloeibare lucht.
Studie
Chemie is alles op kleine schaal
Studie
Het mooie aan deze studie zijn de grote labs
Studie
Werken aan nieuwe technieken voor windenergie
Studie
Scheikunde ontdek je pas tijdens het studeren
Studie
Diploma (bijna) gehaald en nu!?
Studie
Medicijnen maken van rotte appels
Studie
Je bent bij deze studie geen nummer!
Studie
Wij studeren Chemische Technologie
Studie
We hebben hier een geweldig lab
Studie
Goed persoonlijk contact met docenten
Studie
Chemie is meer dan alleen maar deeltjes
Studie
Bo koos voor Chemische Technologie
Studie
Hoe is dat eigenlijk, chemie studeren?
Studie
Ik haalde vroeger zesjes voor scheikunde
Studie
Inge studeert nu verder aan de TU Eindhoven
Studie
Chemische Technologie studeren in Groningen
Studie
Ik voelde mij snel thuis in deze studie
Studie
Praktijklessen vind ik leuk om te doen
Studie
In het eerste jaar deed ik een project over bier
Studie
Jij en chemie? Dat geloof ik niet
Studie
Je hoeft geen nerd of slimbo te zijn
Studie
Vicky vond de bètavakken leuk
Stage
Tom loopt stage bij Teijin Aramid
Studie
Je bent wel met serieus werk bezig
Studie
Positief bijdragen aan het leven van mensen
Studie
Risheet doet twee hbo-opleidingen
