IJzer is het op vijf na belangrijkste element in het heelal. Kernfusie in sterren leidt tot steeds zwaardere atomen, maar nooit zwaarder dan ijzer. In de kern van de aarde is zoveel ijzer aanwezig, dat het element alles bij elkaar ongeveer een derde van het planeetgewicht voor zijn rekening neemt. Het aandeel van ijzer in de aardkorst is ongeveer zes procent. In de oudheid, toen men alleen ijzer uit meteorieten benutte, was ijzer acht keer duurder dan goud. IJzer is het enige element waarnaar een geschiedkundig hoofdtijdperk is genoemd. Dankzij de verbetering van het hoogovenproces door de toepassing van cokes werd het mogelijk op grootschalige wijze kwalitatief goed ijzer te bereiden. Dit luidde het begin in van de industriële revolutie. IJzer heeft een aantal belangrijke biologische functies. Het is een belangrijk bestanddeel bij het vastleggen van zonne-energie door groene planten. Het verzorgt de zuurstofbinding in het hemoglobine in rode bloedcellen. IJzer is essentieel voor de ontwikkeling van onze hersenen. Een ijzertekort kan – onder andere – tot gevolg hebben dat kinderen minder goed leren.

Symbool

Fe

Protonen/elektronen

26

Groep

8

Isotopen

54Fe, 56Fe, 57Fe, 58Fe

Periode

4

Elektronenconfiguratie

[Ar] 4s2 3d6

Blok

d

Elektronencofiguratie Bohr

2,8,14,2

Bij kamertemperatuur

vast

Elektronegativiteit

1,6 (Pauling)

Dichtheid

7870 kg m-3

Atoomstraal

126  . 10-12 m

Smeltpunt

1538 oC (1811 K)

Relatieve atoommassa

55.847

Kookpunt

2861 oC (3134 K)

Soortelijke warmte

460 J kg-1K-1

Warmtegeleidingscoëfficiënt

80.4 W m-1K-1

Selecteer

Toepassingen
Naam & ontdekking
Voorkomen
Bereiding
Beeld en audio
Toepassingen

Toepassingen

Naam & ontdekking

Voorkomen

Bereiding

Beeld en audio

Toepassingen

Bij een element als ijzer geeft zelfs een lange lijst toepassingen nog maar een bescheiden inzicht in het werkelijke gebruik. IJzer wordt het meest toegepast van alle bekende metalen, vooral in de vorm van staal (een legering van ijzer met koolstof).

Fiets

Traditionele fietsen worden gemaakt van constructiestaal. Met sterkere legeringen kunnen dunnere buizen gemaakt worden. Hierdoor worden de fietsen lichter. De gebruikte staalsoort hangt ook af van de produc­tiemethode. Zo vereist inductielassen een ander soort constructie ­staal dan ‘klassiek’ lassen.

Auto

De moderne auto kent een beschermende ‘kooiconstructie’ uit speciale staalsoorten die in staat zijn veel energie op te nemen tijdens een botsing. Ook voor het plaatwerk zijn speciale staalsoorten ontwikkeld, die hoge weerstand bieden tegen de vorming van ‘gebruiksdeukjes’. Automobielstaal wordt vrijwel altijd voorzien van een laagje zink om corrosie tegen te gaan. Zwaarbelaste onderdelen zoals de remtrommel en de krukas in de motor worden gemaakt van zoge­noemd nodulair gietijzer. Door de toevoeging van een zeer kleine hoeveelheid magnesium is dat veel minder bros dan het traditionele gietijzer.

Brug

Het ultieme voorbeeld van het gebruik van constructie ijzer. De eerste (giet)ijzeren brug ter wereld werd gebouwd in Engeland tussen 1777 en 1779. Ze overspant de rivier de Severn in het dorp Ironbridge (foto) (even ten noordwesten van Birmingham). Voor de bouw van bruggen worden diverse soorten constructiestaal ge­bruikt. Tot de verbeelding sprekende bruggen zijn het Franse Viaduc de Millau (’s werelds hoogste en langste meervoudige hangbrug), de Japanse Akashi-Kaikyo brug (met een overspanning van 1991 meter de grootste brug ter wereld) en natuurlijk de Golden Gate bridge in San Francisco (Verenigde Staten). In Nederland heeft de Van Brienenoordbrug (Rotterdam) de grootste overspanning (305 meter).

Boot

Grote transportschepen worden gemaakt van constructiestaal. Soms wordt ook roestvrij staal of aluminium toegepast.

Machine

Gietijzer is een veelgebruikt materiaal voor machineonderdelen zoals lagers, ringen en dergelijke. Afhan­kelijk van de toepas­sing is aan het ijzer koolstof (2-5 %), silicium (0,5 à 4 %), mangaan ( 0,5 – 1 %) of een ander metaal toege­voegd.

Onderdelen voor elektrische machines bevatten ijzer met een beetje silicium. Dit soort ijzer is giet- en smeedbaar en hitte­bestendig. Voor machineonderdelen die zwaar en stotend belast wor­den, gebruikt men gietstaal dat 0,2 à 0,5 % koolstof bevat.

Een andere veel gebruikte soort is nikkelstaal. Het bevat – afhan­ke­lijk van de toepas­sing – 2 tot 40 % nikkel.

Magneet

Permanente magneten bevatten ijzer in bijzonde­re lege­ringen, bijvoor­beeld met nikkel (tot 28 %), kobalt (tot 20 %), aluminium (tot 12 %), chroom (tot 9 %) of molybdeen (tot 1,5 %). De magnetische werking daarvan is vele malen groter dan die van ijzer. Bekende magnetische legeringen zijn fernico en trico­nal.

Conservenblik

Conservenblikken zijn gemaakt van staal be­dekt met een beschermend laagje tin of kunststof (bijvoorbeeld epoxyhars). Dat gaat corrosie tegen en voorkomt ongewenste wisselwerking met de inhoud. Voor dankblikjes maakt men in toenemende mate van aluminiumlegeringen gebruik.

Gereedschap

De fabricage van gereedschappen, meet- en snijapparatuur, precisiemachines en allerlei andere apparaten vereist een zeer harde, corrosie ­bestendi­ge en stabiele (temperatuurbe­stendi­ge) staalsoort. Dit is meestal staal, met 0,9 – 1,5 % koolstof en daarnaast legeringselementen als chroom, aluminium of silici­um. Soms wordt ook molybdeen, nikkel, vanadium, kobalt of wol­fraam toegevoegd, afhankelijk van de beoogde toepassing.

Roestvrij stalen (snij)gereedschap is ge­maakt van staal met circa 13 % chroom.

Spijker

De ‘spijkers’ die doe-het-zelvers en timmerlui gebruiken in houten constructies heten formeel draadnagels. Ze zijn gemaakt van staaldraad, dat volautomatisch op lengte wordt gebracht en vrijwel tegelijkertijd van punt en kop voorzien.

Waterzuivering

Verbindingen van ijzer zoals ijzer(III)sulfaat (Fe2(SO4)3) en -chloride (FeCl3) helpen zwembad- en rioolwater te zuiveren vijvers helder te houden. Ze binden fosfaten uit het water, en destabiliseren colloïdaal vuil dat normaliter niet via de filters uit het water is te halen (denk daarbij aan microscopisch kleine resten van algen, bacteriën en bijvoorbeeld huidschilfers).

Bij het oplossen van de ijzer(III)zouten treden onder andere de volgende reacties met water op:

3 Fe3+ + 2 PO43  + 6 H2O  (FeOH)3(PO4)2 + 3 H3O+

en

Fe3+ + 6 H2O  Fe(OH)3  + 3 H3O+ Fe3+ + 4 H2O  Fe(OH)2+  + 2 H3O+ 2 Fe3+ + 4 H2O  Fe2(OH)24+  + 2 H3O+

De daarbij gevormde deeltjes destabiliseren de colloïdale oplossing, waardoor er een neerslag ontstaat die is af te filtreren.

In vijvers wordt ook wel een zuiverend effect bereikt door een stuk roestend ijzer op de bodem te leggen.

Meer toepassingen

Als element en in legeringen

  • Katalysator voor de ammoniakbereiding
  • Wapening van beton

 

In verbindingen

BeitsmiddelFeCl2, FeCl3, Na- of KFe(SO4)2, Fe2(SO4)3
DesinfectiemiddelFeSO4
Elektrische geleiderFe3O4
Etsen van aluminiumFeSO4
Geluidsbanden Ijzeroxiden, vnl. Fe2O3
Geneesmiddel
- Tegen bloedarmoede/ijzertekort FeC4H2O4 en andere ijzerverbindingen
- Stoppen van bloedingen; bloedstolling FeCl3
HoutconserveringFe(CH3COO)3, FeSO4
InktbereidingFeSO4.7H2O
Katalysator bij de ontzwaveling van gassen Fe(OH)3
Kleurstof in schmink en poederFe2O3
Kleurstof voor keramiek, email FeS
Kleurstoffen
- Berlijns blauwK­FeFe(CN)6
- GeelFe2(CrO4)3
Kleurstoffen voor voedingsmiddelen (E172)Fe-oxide/hydroxide
Onkruidbestrijding (o.a. tegen mos in het gazon)FeSO4
Pigmenten, o.a. voor gummi, linoleum, kunststof, verf en papierIjzer­oxiden
Polijstmiddel voor glas en diamantFe2O3

Naam

De naam ijzer is naar alle waarschijnlijkheid af­kom­stig van het Middelnederlandse woord isen. Dat is op zijn beurt afgeleid van het Gotische woord eisarn of het Oudsaksische isarn, op hun beurt afkomstig van het Oudkeltische isarno.

Er is wellicht enig verband met het Latijnse woord ira, wat toorn bete­kent, vanwege de kracht van het materi­aal. Het latere Latijnse woord is ferrum, waarvan ook het symbool Fe is afgeleid.

Ontdekking

IJzer was reeds in de Oudheid bekend. Het eerst gebruikte ijzer (ca. 4000 v. Chr.) is vermoe­delijk afkom­stig van bepaalde meteorieten (foto) waarin metallisch ijzer voorkomt (mineralogen spreken dan van ‘gedegen’ ijzer).

De hittieten waren waarschijnlijk de eerste mensen die met behulp van houtskool ijzererts in ijzer wisten om te zetten. Pas met de uitvinding van de hoogoven was men in staat staal in grotere hoeveelheden te produceren. Chinezen waren al in de 5e eeuw v.Chr. bekend met het hoogovenproces; in Europa ontdekte men het pas in de 13e eeuw. De volgende belangrijke technologische innovatie was het gebruik van cokes in plaats van houtskool aan het begin van de 18e eeuw. Dit luidde het begin van de industriële revolutie in.

De ijzertijd is het geschiedkundige hoofdtijdperk dat zich kenmerkt door het veelvuldige gebruik van ijzer. In West-Europa begint de ijzertijd omstreeks 800 v.Chr. en eindigt als de Romeinen naar de Lage Landen komen (ongeveer het begin van onze jaartelling). In België en het zuiden van Nederland werden ijzeren voorwerpen gangbaar rond 700 v.Chr., in Noord-Nederland ongeveer een eeuw later.

Voorkomen

Het aandeel van ijzer in de aardkorst is 5,63 % (op basis van gewicht). Het is daar het op drie  na meest voorkomende element (na zuurstof, silicium en aluminium).

Vooral in de kern van de aarde is enorm veel ijzer te vinden. Men schat dat ijzer goed is voor ongeveer een derde van de totale massa van de aarde. Uit al dat ijzer zou je wel drie planeten kunnen maken met de omvang van Mars.

IJzer komt voor in het menselijk lichaam. Bloed bevat hemoglobine, een ijzer(II)complex dat voor de zuurstof/koolstofdioxide-uitwisseling zorgt. Het aandeel van ijzer is ongeveer 0,006%, dat is gemiddeld zo’n 3,6 gram per mens.

IJzer is aanwezig in een groot aantal mineralen, verspreid over de gehele wereld. Het komt voor in de vorm van oxiden, sulfiden, carbonaten, nitraten en silica­ten.

De belang­rijkste ijzerhoudende mineralen zijn:

Ilmeniet (foto)FeTiO3
Hematiet, roodijzer­steen of ijzerglans Fe2O3
Lepidokrokietgamma-Fe+3O(OH)
Limo­niet of bruinijzersteen FeO(OH).nH2O
Magnetiet of magneetij­zersteenFe+2.Fe2+3O4
PyrietFeS2
Sideriet of ijzerspaatFeCO3

Metallisch ijzer (in ‘gedegen’ toe­stand) komt slechts zeer sporadisch voor, onder andere in Groen­land. De Hoba meteoriet in Namibië is ’s werelds grootste brok natuurlijk voorkomend ijzer, met een gewicht van meer dan zestig ton. Het is ook meteen de grootste meteoriet die we kennen. De samenstelling is 82-83% ijzer, 16-17 % nikkel, ongeveer 1% kobalt, en kleine sporen van diverse andere elementen.

Winning

De belangrijkste wingebieden voor ijzer liggen in China, Brazilië, Rusland, West-Austra­lië, de Verenigde Staten van Amerika, India, Canada, Zuid-Afrika en Zweden. Kleinere wingebieden liggen in Frankrijk, Mexico, het Verenigd Konink­rijk, Duits­land, Span­je, Noorwegen, Finland en Venezuela. De EU heeft met de Critical Raw Materials Act in 2022 het element ijzer op de lijst van schaarse en strategische grondstoffen gezet.

Bereiding

Vroeger

De Hittieten, een volk dat zich ongeveer vanaf 2000 v. Chr. ontwikkelde in de regio Asia Minor (Anatolië, het huidige Turkije) waren waarschijnlijk de eersten die ijzer uit erts wisten te bereiden met behulp van houtskool. Zij hielden dit proces om strate­gi­sche redenen – de productie van zwaarden en schilden – geheim. Na de val van hun rijk (rond 1200 v. Chr.) kwam deze ontdekking beschikbaar voor andere volke­ren, wat leidde tot het ijzertijdperk. Ongeveer 800 v. Chr. begint de winning van erts en bereiding van ijzer in Europa (Balkan en Oosten­rijk).

Het allereerste staal werd bereid door reductie van ijzererts met houtskool in een oven. Het werd daarbij niet vloeibaar. Alleen via langdurig smeden was het mogelijk ingesloten oxides en andere onzuiverheden te verwijderen. Later wist men (onder andere door voorverwarmen van de blaaswind) de procestemperatuur op te voeren zodat het ijzer meer koolstof opnam. Daardoor daalde het smeltpunt, maar het ijzer werd bros en nauwelijks smeed­baar. Het verbranden van het koolstof in het ijzer leidde uiteindelijk tot een staalsoort die wel smeedbaar was, maar nog veel onzuiverhe­den bevatte.

Tegenwoordig

IJzer (staal) wordt bereid via reductie van ijzererts met cokes in een hoog­oven:

2 Fe2O3 + 3 C    4 Fe + 3 CO2

Dit proces verloopt via een aantal tussenstappen, die afhanke­lijk zijn van de tempera­tuur. Van boven (het koudere gedeelte van de hoogoven, tussen 200 en 700 °C) naar beneden (met veel hogere temperatu­ren, tot 1200 °C) vinden verschillende reacties plaats, zoals:

3 Fe2O3 + CO   2 Fe3O4 + CO2

.

 Fe2O3 + CO   3 FeO + CO2

.

FeO + CO   Fe + CO2

Het gevormde ijzer is vloeibaar. Tevens ontstaat een zoge­noemde slak, waarin een aantal verontreinigingen (zoals SiO2, MnO, P2O5) wordt opgenomen. De slak drijft op het gesmolten ijzer en kan daardoor gemakkelijk worden verwijderd. Deze slak moet vloeibaar blijven. Indien nodig wordt vloeispaat (CaF2) toege­voegd om dit te bevorde­ren. Voor een goede slakvorming wordt calciumcarbonaat toegevoegd, dat ontleedt in calciumoxide en koolstofdioxide. Het koolstofdioxide reageert met cokes tot koolstofmonoxide, dat werkt als reductor. Het calciumoxide reageert met allerlei verontrei­ni­gingen, bijvoorbeeld met siliciumdioxide:

CaO + SiO2  CaSiO3

Van de laatste stof wordt hoogovencement gemaakt.

Het product van de hoogoven is ruwijzer. Als dit nog teveel verontreinigingen bevat (bijvoorbeeld teveel fosfor-, silicium-, of zwavelverbindingen of koolstof) kan het verder worden bewerkt. De niet gewenste bestandde­len worden geoxideerd, waarna de oxiden in de slak terechtkomen. Op deze manier wordt staal gemaakt met de gewenste samen­stelling. Dit gebeurt op verschillende manieren, bijvoor­beeld via het oxystaalproces, waarbij men zuivere zuur­stof ge­bruikt om het koolstofgehalte te verlagen. Een andere mogelijkheid is het Bessemer- en het Thomasproces. Hierbij wordt lucht door het ruwijzer geblazen en schroot toegevoegd om de temperatuur te beheersen. Een derde manier is het Siemens-Martinproces. Dit proces vindt plaats in een oven waarvan de temperatuur zeer goed regelbaar is. Daardoor kan meer schroot of vast ruwijzer wor­den verwerkt. Om­dat de samenstel­ling van het staal zeer nauwkeurig is te regelen, wordt deze methode meest­al gebruikt voor de vervaardiging van speciale staal­soorten.

De naam van het product is afhankelijk van het koolstofgehalte. Men spreekt van smeedijzer als het gehalte lager is dan 0,05 %; van zacht, hard en extra hard staal tussen 0,05 % en 2 % en van gietijzer boven de 2 %.

Staal bevat altijd (kleine hoeveelheden van) andere metalen. Zij worden niet aangeduid als de hoeveel­heid beneden een bepaalde waarde blijft (bijv. aluminium< 0,1 %, nikkel, chroom < 0,3 %, mangaan < 1,6 %). Men noemt dat zelfs ongelegeerd staal.

Bij het stollen van het ijzer kan de aanwezige koolstof zich met zuurstof verbinden tot koolstofmonoxide. Door het gevormde gas komt het vloeibare ijzer in heftige beweging. Aan de buitenzijde ontstaat dan een laag zuiver staal, terwijl verontreinigingen in het midden van het blok staal terecht­komen. Dit ‘onrustige staal’ wordt voorna­melijk gebruikt voor het maken van dunne platen (onder andere voor de auto indus­trie). Als de zuurstof gebonden wordt door toevoeging van aluminium en/of silicium, ontstaat half rustig of rustig staal. Dit wordt gebruikt voor zogenoemd constructiestaal (een staalsoort die zeer geschikt is voor bewerkingen als lassen, branden, enz.), omdat de eigenschap­pen van het materiaal wat gelijkmatiger zijn.

Staalsoorten worden veelal ingedeeld op verwerkingsme­thode of toepassingsgebied, bijvoorbeeld: gietstaal, trans­formator­plaat, verenstaal, klinknagelstaal, sneldraaistaal, rollagerstaal, hittevast staal, niet magnetiseerbaar staal, enz.

Staal oxideert snel. Het wordt hiertegen beschermd door verzinken, aluminiseren of cadmeren. Ook kan men zwak legeren om atmosferi­sche corrosie tegen te gaan. Er wordt dan zogenoemd weer vast staal gevormd, dat welis­waar wordt bedekt door een roestlaag (oxidelaag), maar één die vrijwel ondoordring­baar is en dus bescherming biedt. Door staal te legeren met grotere hoeveelheden chroom en/of nikkel ver­krijgt men roestvrij of roestvast staal. Het meest gebruikte roestvrije staal is RVS 18-8. Dit staal is gelegeerd met 18 % chroom en 8 % nikkel. Het is zelfs roestvast in aanwezigheid van chloride-ionen en wordt daarom veel in zee atmosfeer toege­past. Om de roestvaste eigenschappen te verhogen wordt zo nodig (tot 2%) molybdeen toegevoegd. In de handel vindt men eveneens voorgelakte staalplaat of staal voorzien van een laagje kunststof of rubber.

Legeringen

De technische eigenschappen van ijzer zijn aanzienlijk te verbeteren via legeren – het toevoegen van andere metalen. De reeks van mogelijke legeringselementen is zeer uitgebreid; de belangrijkste zijn aluminium, chroom, mangaan, molyb­deen, nikkel, titaan, vanadium, kobalt, wolfraam, niobium en tantaal. De beoogde toepassing bepaalt aan welke eigen­schap­pen het staal moet voldoen en dus welke legeringselementen in de ‘staalreceptuur’ worden opgenomen.

Hoewel het toevoegen van een legeringsmetaal altijd van invloed is op meerdere eigenschappen, wordt in onderstaande tabel het belangrijkste effect weergege­ven.

StofToegevoegd om
AlIn het staal aanwezige zuurstof te binden
BDe treksterkte te verhogen (omdat dit metaal neutronen ab­sor­beert, wordt aan staal voor de bouw van kernre­acto­ren 1 % boor toegevoegd)
CDe sterkte en de hardbaarheid te verbeteren
CeDe vuurvastheid en de sterkte bij hogere tem­pera­tuur te bevorderen
CoDe sterkte en de snijbaarheid te verhogen en corro­sie tegen te gaan
CrDe slijtvastheid en de snijbaarheid te verbeteren (wanneer 13 % of meer chroom wordt toegevoegd, ont­staat roestvrij staal)
Mn De sterkte en de lasbaarheid te verbeteren
MoDe treksterkte en de lasbaarheid te verhogen en put­cor­rosie bij chroom-nikkel-staal te voorko­men
Nb, TaDe sterkte bij hogere temperatuur te verhogen (wordt toegepast in hittevast staal)
Ni Corrosie te voorkomen.
SiDe elastische eigenschappen te verbeteren
TiDe sterkte bij hoge temperatuur en de magneti­sche eigenschappen te verhogen
V, W     De verspaanbaarheid en de elastische eigenschappen te verho­gen
ZrOxidatie tegen te gaan; het verlengt de levens­duur van bijvoor­beeld verwar­mings­elemen­ten

Zuiver ijzer wordt op verschillende manie­ren verkregen:

  • Door reductie van het zuivere oxide of hy­droxide met water­stof
  • Door elektrolyse
  • Door verhitting van onzuiver ijzer met koolstofmonoxide. Dit resulteert in de vorming van Fe(­CO)5, dat bij ontleden zuiver ijzer ople­vert .
Bekijk foto’s en filmpjes
filmpje icoon Ijzer - Periodic Videos
Filmpje
Ijzer - Periodic Videos
Bekijk het filmpje
afbeelding icoon Elektronenschillen ijzer
Afbeelding
Elektronenschillen ijzer
Bekijk de afbeelding
afbeelding icoon Elektrolytisch ijzer
Afbeelding
Elektrolytisch ijzer
Bekijk de afbeelding
afbeelding icoon Hartguss DIC
Afbeelding
Hartguss DIC
Bekijk de afbeelding
afbeelding icoon Elektrolytisch ijzer
Afbeelding
Elektrolytisch ijzer
Bekijk de afbeelding
Beluister podcasts (Engels)
podcast icoon Ijzer - Royal Society of Chemistry
Podcast
Ijzer - Royal Society of Chemistry
Luister de podcast

Scheikunde studeren

Wat vinden zij van de studies en het werk?

studieorientatie icoon Ik leer ook van dingen naast mijn studie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Ik leer ook van dingen naast mijn studie
Nick studeert Chemie en heeft een top tijd.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Ik voelde mij snel thuis in deze studie
Hbo | Chemie
Studie
Ik voelde mij snel thuis in deze studie
Volgens Hylke doorgrond je met de juiste formules elk proces.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon Jij en chemie? Dat geloof ik niet Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Jij en chemie? Dat geloof ik niet
Elisa is nu vierdejaarsstudent Chemie in Amsterdam.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Bo koos voor Chemische Technologie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Bo koos voor Chemische Technologie
Bo is enthousiast over haar hbo-opleiding. Bekijk de filmpjes.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Chemie is meer dan alleen maar deeltjes Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemie is meer dan alleen maar deeltjes
Ontdek de studie Chemische Technologie samen met Miriam!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Het mooie aan deze studie zijn de grote labs Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Het mooie aan deze studie zijn de grote labs
Studenten laten je alle ins and outs zien van hbo Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Goed persoonlijk contact met docenten Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Goed persoonlijk contact met docenten
Matthew koos na het mbo voor de opleiding Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Ik haalde vroeger zesjes voor scheikunde Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Ik haalde vroeger zesjes voor scheikunde
Student Sanne vertelt over de studie Chemie aan de HAN.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Foute keuzes bestaan niet
Hbo | Chemie
Studie
Foute keuzes bestaan niet
Judesha vertelt over haar studiekeuze proces.
Bekijk het artikel
studieorientatie icoon Chemie is alles op kleine schaal Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemie is alles op kleine schaal
Adinda neemt je mee naar de hbo-opleiding Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Vicky vond de bètavakken leuk Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Vicky vond de bètavakken leuk
Bij Chemische Technologie zit ze nu op haar plek.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Tom loopt stage bij Teijin Aramid Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Stage
Tom loopt stage bij Teijin Aramid
Tom is student Chemische Technologie en laat zijn stagewerkplek zien.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Werken aan nieuwe technieken voor windenergie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Werken aan nieuwe technieken voor windenergie
Vierdejaars student Mart vindt zijn hbo-opleiding top!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Chemische Technologie studeren in Groningen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Chemische Technologie studeren in Groningen
Wenke en Jeroen laten je zien wat de opleiding inhoudt.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Risheet doet twee hbo-opleidingen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Risheet doet twee hbo-opleidingen
Hij vertelt hoe hij de hbo-opleidingen BML en Chemie combineert.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Praktijklessen vind ik leuk om te doen Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Praktijklessen vind ik leuk om te doen
Nighel studeert Chemie, bekijk zijn filmpje!
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Inge studeert nu verder aan de TU Eindhoven Indicatie dat de post een filmpje is
Wo | Techniek & Ontwerp
Studie
Inge studeert nu verder aan de TU Eindhoven
Daarvoor rondde ze met succes de hbo-opleiding Applied Science af.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Je bent bij deze studie geen nummer!
Hbo | Chemie
Studie
Je bent bij deze studie geen nummer!
Lees hoe Marjolein Chemische Technologie vindt.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon We hebben hier een geweldig lab Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
We hebben hier een geweldig lab
Sanne, Justus en Boyd vertellen waarom zij kozen voor Utrecht.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Diploma (bijna) gehaald en nu!?
Hbo | Chemie
Studie
Diploma (bijna) gehaald en nu!?
Lees waarom Femke koos voor het hbo na het vwo.
Bekijk het artikel
studieorientatie icoon Scheikunde ontdek je pas tijdens het studeren Indicatie dat de post een filmpje is
Wo | Chemie
Studie
Scheikunde ontdek je pas tijdens het studeren
De studie scheikunde iets voor jou?
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Je hoeft geen nerd of slimbo te zijn Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Je hoeft geen nerd of slimbo te zijn
Proef de sfeer bij de opleiding Chemie in Rotterdam.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Medicijnen maken van rotte appels Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Medicijnen maken van rotte appels
Uniek project van studenten Chemische Technologie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Je bent wel met serieus werk bezig Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Je bent wel met serieus werk bezig
Docenten en studenten vertellen over de hbo-studie Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Wij studeren Chemische Technologie Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
Wij studeren Chemische Technologie
Valerie en Roel geven je een rondleiding bij hun opleiding.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon In het eerste jaar deed ik een project over bier Indicatie dat de post een filmpje is
Hbo | Chemie
Studie
In het eerste jaar deed ik een project over bier
Livai was nog maar 16 jaar toen hij begon met Chemie.
Bekijk het filmpje
studieorientatie icoon Hoe is dat eigenlijk, chemie studeren?
Hbo | Chemie
Studie
Hoe is dat eigenlijk, chemie studeren?
De wereld van chemie is groter dan je denkt.
Bekijk het interview
studieorientatie icoon Positief bijdragen aan het leven van mensen
Hbo | Chemie
Studie
Positief bijdragen aan het leven van mensen
Anna, David en Joeri kijken terug op hun studietijd.
Bekijk het interview