Deze oefentoets bestaat uit zes vragen over het onderwerp organische chemie – reacties.
De uitwerking vind je na het openen van alle hints. Let op, als er geen ‘Controleer antwoord’ knop staat, moet je zelf je antwoord controleren met behulp van de hints en uitwerking.
Vraag 1
Geef de structuurformule van een mogelijk reactieproduct bij de volgende reacties.
Vraag 2
Bij de meeste reacties zijn vaak meerdere producten mogelijk (die vrijwel altijd isomeren zijn van elkaar).
Bij de volgende reacties zijn steeds ten minste twee isomeren mogelijk, geef voor iedere reactie ten minste twee structuurformules van de reactieproducten.
Vraag 3
Geef de reactievergelijking in structuurformules voor de volgende reacties.
Vraag 4
Geef van de volgende reactievergelijkingen aan wat voor type reactie het is. Kies uit: additie, substitutie, eliminatie, condensatie (ester), condensatie (amide), hydrolyse, zuur-base of redox.
Vraag 5
Om de huid tegen overmatige zonnestraling te beschermen zijn diverse typen zonnebrandcrème ontwikkeld. De meeste zonnebrandcrèmes bevatten stoffen die een groot deel van de ultraviolette straling (UV-straling) absorberen. Sommige van die stoffen zijn esters. Van twee van de esters die in zonnebrandcrèmes worden toegepast om UV-straling te absorberen, zijn hieronder de structuurformules gegeven:
Men kan de naam van een ester omschrijven. Zo kan men ethylethanoaat omschrijven als de ester van ethaanzuur en ethanol.
Zonnebrandcrèmes die de bovengenoemde esters bevatten, hebben als nadeel dat na het zwemmen de bescherming van de huid tegen UV-straling in meer of mindere mate is afgenomen. Eén van de esters 1 of 2 veroorzaakt dat nadeel in sterkere mate dan de andere ester.
Vraag 6
Propeen wordt onder invloed van bepaalde katalysatoren omgezet in but-2-een en etheen. Deze reactie is omkeerbaar.
Een dergelijk omkeerbaar proces waarbij telkens twee dubbele bindingen worden verbroken en twee nieuwe dubbele bindingen worden gevormd, noemt men metathese. In tegenstelling tot wat bij metathese van propeen gebeurt, ontstaan bij metathese van 2,3-dimethylbut-2-een geen andere stoffen.
In de petrochemische industrie wordt metathese onder andere toegepast bij de productie van alk-1-enen (de dubbele binding zit op plaats 1) met 10 tot 20 koolstofatomen per molecuul. Dergelijke alkenen zijn grondstoffen voor de bereiding van synthetische wasmiddelen. Bij de productie van deze alk-1-enen ontstaat in eerste instantie een mengsel dat ook alk-1-enen met méér dan 20 koolstofatomen per molecuul bevat. Deze alkenen kan men, gebruik makend van metathese, alsnog omzetten in de gewenste alk-1-enen met 10 tot 20 koolstofatomen per molecuul. Daartoe worden de alk-1-enen met een te groot aantal koolstofatomen per molecuul eerst afgescheiden. Vervolgens worden deze alk-1-enen omgezet in isomere alkenen waarin de dubbele binding naar het midden van de moleculen is verschoven. Men noemt dit laatste een isomerisatie. Het zo ontstane mengsel wordt tezamen met een grote overmaat etheen aan metathese onderworpen. Het nu verkregen mengsel bestaat grotendeels uit de gewenste alkenen.
Het etheen wordt bij deze metathese in grote overmaat toegevoegd om het optreden van reacties tegen te gaan waarbij niet de gewenste alk-1-enen ontstaan.